PAUS FRANCISCUS OP CUBA

Servizio Fotografico de L'Osservatore Romano

Van huis uit katholiek zonder wrok, blijf ik geïnteresseerd in het geestelijk leven en het doen en laten van de paus. De paus mag dan geen leger hebben en een klein lullig stadje als vaderland, met zijn tientallen miljoenen volgelingen moet je zijn politieke impact, zeker op de lange termijn, niet onderschatten. Zo is het een feit dat de Poolse paus Johannes Paulus II (1920-2005) een grote bijdrage heeft geleverd aan de val van het communisme in zijn land en uiteindelijk van de hele Sovjet Unie. Het is echter moeilijk te achterhalen hoe groot precies die invloed is. Dat blijft een kwestie van inschatting. 

Dat geldt ook voor de pas gekozen paus Franciscus die vanwege zijn Latijns Amerikaanse achtergrond (Argentinië net als koningin Maxima van de Nederlanden) tot wat heet de progressieve kerk gerekend kan worden, tenminste als het gaat om sociale onrechtvaardigheid, armoede, onderdrukking, uitbuiting, kritiek op het kapitalisme enz. Maar als geestelijk leider van de katholieke kerk houdt hij vast aan de traditionele katholieke geloofswaarden met betrekking tot bijvoorbeeld abortus, homo huwelijk, euthanasie enz. Hij schept hier en daar wel wat meer lucht dan zijn voorgangers, maar daar blijft het bij.

Met zijn bemiddeling tussen Cuba en de VS, met als resultaat dat er een einde is gekomen aan de ongeveer 50 jarige diplomatieke breuk tussen Cuba en de VS, heeft ook deze paus op zijn minst een voetnoot in de geschiedenis gezet. Door bij te dragen aan een minimale verzoening tussen Cuba en de VS, ook te danken aan president Obama,  heeft hij de grootste angel en ergernis uit de betrekkingen tussen de VS en Latijns Amerika gehaald. Een goeie zaak voor de VS en Latijns Amerika, al rekenen de Republikeinen de Democraat Obama het herstel van de betrekkingen met Cuba aan als een nieuwe verliespost op zijn conto.

Dat de paus Cuba bezocht om dit diplomatieke succes te vieren, is zijn goed recht. Zoals het ook zijn goed recht is om van deze gelegenheid gebruik te maken om de katholieke kerk in Cuba te promoten en nieuwe vrijheiden voor de geloofsbeleving van de kerkgangers te bewerkstelligen. De man is immers gekozen om het geestelijke welzijn van RK gelovigen te bevorderen en daarvoor heb je wereldse goederen als kerken en andere gebouwen nodig. Daar is ook niks op tegen want op die manier kan de katholieke kerk beter bijdragen aan de strijd tegen onrecht, (geloofs)onvrijheid en armoede want dat alles bestaat nog steeds op Cuba. 

Voor strijd tegen onrecht zijn politieke vrijheden nodig en daar schort het op Cuba na meer dan 50 jaar socialistische revolutie nog altijd aan. Een van de argumenten was en is de economische blokkade van Cuba door de VS. Een gelegenheidsargument waar de dictatuur lang gebruik van gemaakt heeft om het land volledig onder controle te houden.

Dat het niet goed gaat op Cuba blijkt ook uit het onderstaande citaat uit de berichtgeving van Cubaweblog “De woordvoerder van het Vaticaan, Federico Lombardi, zei gisteren tijdens een persconferentie niet op de hoogte te zijn van arrestaties van leden van de oppositie tijdens het pausbezoek. Op een vraag van een journalist van El País over mogelijk 50 arrestaties toonde hij zich ongemakkelijk en zei ‘niets meer over dit onderwerp te zeggen te hebben.’ Over de arrestaties van Berta Soler, Martha Beatriz Roque en Miriam Leyva op het moment dat zij de paus wilden begroeten, herhaalde hij dat een ontmoeting met de dissidenten niet voorzien was en erkende dat een poging om de vrouwen te paus te laten groeten in de kathedraal was ‘mislukt’, door het optreden van de geheime dienst. Een activist van de Unie van Cubaanse Patriotten UNPACU slaagde er zondagochtend wel in de paus persoonlijk een brief te overhandigen. Hij werd later gearresteerd.”


Als ik het goed begrijp dan heeft de paus hier een behoorlijke steek op het vlak van de mensenrechten laten vallen. Dat brengt me dan ook meteen op de vraag in hoeverre de paus geïnteresseerd is in de democratisering van Cuba. 

Een belangrijke vraag omdat in Latijns Amerika democratie zowel door links als rechts vaak als bijzaak wordt gezien. Naar het schijnt is democratie een luxe als het gaat om bestrijding van sociaal onrecht en armoede. Kletskoek natuurlijk. Het omgekeerde is het geval. Democratische landen hebben over het algemeen betere sociale voorzieningen en er is meer welvaart en welzijn. Nu er een einde is gekomen aan de patstelling tussen Cuba en de VS er eindelijk ruimte komt in Latijns Amerika om democratie serieuzer te nemen als basis voor vooruitgang en ontwikkeling.