DRAMATISCHE VERSCHUIVING NAAR RECHTS IN NEDERLAND

 

Dilan Yesilgöz

Als we uitzoomen op de periode 1946 tot 2023 dan is Nederland rechtser geworden. In 1946 behaalde rechts, die toen alleen uit de VVD bestond, slechts 6% van de stemmen bij de Tweede Kamer verkiezingen. De CPN behaalde toen 11% en de 3 christelijke partijen samen 52% van de stemmen.

Bij de laatste verkiezingen in 2023 behaalde rechts, VVD en PVV samen 37% van de stemmen. Dat is maar liefst een verzesvoudiging van 1946. De verklaring is het verlies aan kiezers bij de christelijke partijen met als centrum het CDA en het verlies van de linkse partijen met als centrum de PvdA. 

Zoals eerder opgemerkt zal een fusie PvdA met GL weinig veranderen aan de positie van links. De tot 25 juni bijgewerkte peilingen wijzen voor de combinatie GL/PvdA op een aandeel van 17% van de kiezers, de trend sinds de verkiezingen van 2017. 

Rechts is verdeeld geraakt tussen in hoofdzaak twee partijen, de VVD en de PVV. De laatste partij heeft een sterke leider maar een zwakke structuur. Het is een partij die in feite maar uit een persoon bestaat. Zo lang die voluit kan functioneren zal die partij een hoofdrol op rechts blijven spelen.

Zelfs na de val van het kabinet Schoof, waarvoor alle andere politieke partijen - regeringspartijen én oppositie - de schuld gaven aan Wilders, weet de PVV zijn aandeel van rond 20% van de kiezers te handhaven. 

De moedige poging van VVD partijleider Dilan Yesilgöz om de PVV door middel van regeringsdeelname democratisch in te dammen, is niet geslaagd. Misschien dat de aanstaande verkiezingscampagne daar verandering in kan brengen maar dat wordt moeilijk.

Een andere mogelijkheid om de PVV wind uit de zeilen te nemen, zou de verschuiving van het CDA naar rechts van het midden kunnen zijn. Zo een verschuiving is een moeilijk verhaal omdat het voormalige katholieke zuiden stelselmatig is afgehaakt. Het CDA is daardoor in de loop der jaren een overwegend protestantse partij geworden die nogal eens aarzelt tussen beginselvastheid en macht.

De verkiezingscampagne zal wellicht het meest draaien om de vraag wie van de partijleiders zich het meest kan profileren als toekomstig premier van Nederland; Wilders, Yesilgöz, Timmermans of Bontenbal.

Voor wat het is. Een RTL enquete zet alvast Bontenbal op de eerste plaats als gewenst premier, Yesilgöz op de tweede en Timmermans op de derde plaats.