22. TERUG NAAR NIJMEGEN. DE MISSIEPATER VAN HET HEILIG HART

Tweemaandelijks nieuwsblad van de solidariteitsvereniging met de Christelijke arbeidersbeweging CLAT (voorheen CLASC)

 

Er waait een wind van revolutie door Nijmegen, buitenlandse revoluties wel te verstaan. Che Guevara  posters zijn nog altijd geliefd op studentenkamers. De laatste tijd is een poster met Black Panther vrouw Angela Davies populair. Er is zelfs een werkgroep Black Panthers opgericht. Maar Latijns Amerika met zijn gewelddadig verzet tegen rechtse militaire dictaturen trekt de meeste belangstelling. Che Guevara mag dan mislukt en dood zijn, het geloof in de revolutie is niet met hem gestorven. 

Een werkgroep antropologen heeft een priester, een missiepater van de orde van het Heilig Hart te Tilburg, uitgenodigd om te komen vertellen over zijn jarenlange ervaring in Brazilië. Jan Rutges is nog maar pas geleden door de Braziliaanse militaire dictators het land uitgezet. Ik ben benieuwd hoe zijn verhaal past bij dat van Camilo Torres,  de Colombiaanse priester die net als Che Guevara de dood vond tijdens gewelddadige guerrilla acties en wiens erfenis nog steeds Colombiaanse studenten inspireert.

Rutges praat gemakkelijk en zonder moeilijke woorden over zijn missie in Brazilië. Als jongen uit een goed maar niet overdreven streng katholiek gezin in Montfoort koos hij niet zozeer vanwege het geloof voor de missie maar meer vanwege het avontuur. Dat was in zijn jeugd ook de enige manier om iets van de wereld te zien. 

Met zijn hart op de goeie plaats gaan zijn ogen open voor de armoede van de gelovigen in zijn parochie. Niet langer was het preken van het geloof het belangrijkste of het toedienen van de sacramenten maar het bestrijden van sociaal onrecht. Hij wilde daar wat aan gaan doen. Maar dat is niet zo gemakkelijk.

Dat begint al bij de armen zelf. Die hebben volgens Jan nog vaak de slavenmentaliteit van vroeger. Ze denken er niet aan om zich te verzetten tegen de grootgrondbezitters, de politici of zelfs de kerk. Ze doen wat hun gezegd wordt zoals ze dat al eeuwen hebben gedaan.

Hij ontdekt dat de kerk bij de plaatselijke elite hoort. Wat de priester vertelt is waar en moet volgens de door hem gestelde regels gebeuren. De kerk bevrijdt de mensen niet maar houdt ze gevangen in het systeem van onderwerping verwant aan de vroegere slavernij.

Om dat te doorbreken begint Jan gespreksgroepen de organiseren waarin ze over zichzelf, hun gezin, hun werk en hun problemen kunnen praten. Hij leert hen lezen en schrijven want ook dat konden velen nog niet. Tot ontzetting van de conservatieve clerus wordt Jan een leraar tussen de mensen in plaats van een priester boven de mensen. 

Door deze activiteiten komt hij in aanraking met jongeren die de militaire dictatuur als de macht die het sociaal onrecht in Brazilië in stand houdt. Hij verleent hen hand en spandiensten door bijvoorbeeld plekken te zoeken waar ze kunnen slapen, zich verbergen of wat dan ook. 

Bij de conservatieve clerus inclusief de bisschop krijgt hij nu ook politie en geheime dienst op zijn nek. Hij wordt eerst in de gaten gehouden en dan opgepakt. Na ongeveer een maand in de gevangenis te hebben gezeten, krijgt hij tijdens een verhoor de keuze voorgelegd tussen vertrekken uit Brazilië en nooit meer terugkeren of een proces waarbij hij grote kans heeft veroordeeld te worden tot jarenlange gevangenisstraf. Jan kiest voor vertrek uit Brazilië ook al gaat hem dat zeer aan het hart.

Nu doet hij wat hij kan om in Nederland de Braziliaanse militaire dictatuur te bestrijden. Dat is de manier waarop hij nog solidair kan zijn met zijn arme parochianen. Maar er is meer. Hij roept ons op om lid te worden van CLASC Nederland een vereniging die zich inzet voor solidariteit met de Christelijke Latijns Amerikaanse Vakbeweging. 

Het gaat hem daarbij niet zozeer om het Christelijke, hij zelf is inmiddels geen priester meer, maar om steun aan de vakbeweging die van onderop strijdt tegen het sociale onrecht. Ik geef gehoor aan zijn oproep en word lid van de vereniging CLASC Nederland (kort daarna CLAT Nederland). Zo kom ik via Latijns Amerika alsnog terecht bij de vakbeweging.