Wat weten we over Gorbatsjov die de wereld nog vlak voor het einde van de twintigste eeuw ingrijpender veranderde dan wie dan ook? Een zodanige verandering dat Putinski die nu met geweld probeert te herstellen met een oorlog in Oekraïne.
Putinski wil corrigeren wat Gorbatsov volgens hem Rusland heeft aangedaan, een correctie die gedoemd is te mislukken. Je kunt het verleden niet corrigeren. Het verleden komt niet terug, hoe gemakkelijk gezegd, hoe moeilijk te bevatten.
Terug naar Gorbatsjov, over wie ik onlangs de prachtige documentaire ‘Gorbachev. Heaven’ zag van de Russische filmmaker Vitaly Manski, uitgezonden door de VPRO in de serie 2Doc. Een aanrader. Als je hem niet gezien hebt dan moet je hem alsnog bekijken.
De film zal er voor zorgen dat Gorbatsjov niet vergeten zal worden. Hij heeft geschiedenis gemaakt en meer dan hij zelf denkt, als ik het goed inschat. Niet dat hij bezorgd is om in de vergetelheid te raken, want dat blijkt nergens uit in de film. Nee, het is Putinski die hem in vergetelheid wil brengen, wat niet zal gebeuren.
Putinski bereikt met zijn falende oorlog in Oekraïne het tegendeel van wat hij wil bereiken. Gorbatsjow zal uiteindelijk in de geschiedenis opgenomen worden, ook de Russische geschiedenis, als de grote man met vooruitziende blik en een groot ethisch besef.
Putinski krijgt de rol van de kleine duivel, het vlees geworden kwaad die Rusland in het verderf stort. Gelukkig voor Rusland gaat hem dat niet lukken. De oorlog wordt zijn ondergang.
Gorbatsjov heeft in de periode dat hij de Communistische Tsaar van de Sovjet Unie was, samen met zijn vrouw Raisa, haar rol zal nog vaak en veel onderzocht worden, de wereld bevrijd van datzelfde communisme. Een onverwachte bijwerking van zijn glasnost en perestroika die hij in het geheel niet voorzien had maar aanvaard heeft als behorend bij zijn lot en dat van Rusland.
De filmmaker heeft Gorbachov met veel liefde en respect gefilmd tegen de tragische achtergrond van een typisch Russische datsja zonder bling bling of overdaad en de Russische gewoonte van eten en drinken met gasten.
De gesprekken verlopen traag, met veel stiltes waarin Gorbachov nadenkt over zijn antwoorden of hij wel zal antwoorden. We zien en kunnen navoelen hoe Gorbachov zijn nadagen in eenzaamheid doorbrengt, ver van het spektakel van het Kremlin maar uit niks blijkt dat hij dat betreurt. Voor hem hoeft het allemaal niet meer.
Dat tenminste maak ik op uit zijn laatste woorden in de taxi waarmee hij vertrekt van het graf van zijn innig geliefde vrouw zonder wie hij niet had kunnen zijn wie hij geweest is.
Ze spreken van vrijheid zegt hij, doelend op de huidige machthebbers in het Kremlin, maar wie heeft vrijheid gebracht? Hij zegt het bijna grinnikend of hij zo vlak voor zijn dood beseft dat Putinski al heeft afgedaan en hij met zijn vrijheid heeft overwonnen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten