27. HET KAN VRIEZEN, HET KAN DOOIEN. OVER ARMOEDE, KOLEN EN GAS

 

Togo

Als de huidige energie crisis iets duidelijk maakt dan is het wel dat onze economie en welvaart gebouwd is op (goedkope) energie. Nu gas en olie duurder worden als gevolg van mismatchen (uitstel of afbouw van investeringen) in de productie, OPEC afspraken (met name Rusland en Saudi-Arabië over een productieplafond) blijkt hoe gauw het goed mis kan gaan. Gaat de olie en gasproductie omhoog en zullen de prijzen zakken? Ik weet het niet. Als het aan Glasgow ligt, komt het voorlopig misschien wel lange tijd niet goed en wordt in Europa energie duur, zowel voor productie als consumptie.

Nu al trekt de regering 3,2 miljard euro of 400 euro per huishouden als tegemoetkoming in de kosten. Het is een een druppel op de gloeiende plaat zo kun je lezen in de kranten en zien op TV. De energiekosten van huishoudens verdubbelen. Daar komen nog eens de miljarden overheidskosten bij voor de isolatie van huizen, het gasloos maken, de vergroening van steden, het aanleggen van verwarmingsnetten, nieuwe stroomkabels enz. De energietransitie wordt -denk ik-onbetaalbaar.

Daar staat tegenover dat de leveranciers zoals bijvoorbeeld Rusland en Saudi-Arabië maar ook andere autoritaire regimes rijk, heel rijk gaan worden waarmee ze hun bewapening kunnen opvoeren en nog meer operaties financieren om het Westen, te beginnen Europa, te destabiliseren. Poetin heeft al laten zien waartoe hij in staat is met het binnenvallen van Oost Oekraïne, de verovering van de Krim en nu aan de grens van Wit Rusland met Polen. Amerika heeft rond de verkiezing van voormalig president Trump gezien hoe gemakkelijk Poetin de social media gebruikt om het land te destabiliseren.  

China kan zich eenvoudigweg niet permiteren om kolen af te schaffen op straffe van nieuwe armoede.  De Chinezen aarzelen niet met het winnen van kolen, kolen en nog eens kolen. Hun hele ontwikkeling tot industriële wereldmogendheid is energetisch gezien voornamelijk gebouwd op kolen. Ze zullen hier en daar een beetje als Chinees riet meebuigen om de Westerse wereld niet teveel te schofferen want daar moeten ze wel Chinese producten blijven kopen.

Voor gas zijn wij met Duitsland afhankelijker van Rusland dan ooit. We moeten er ook nog eens dik voor betalen en zoals gezegd dat zal niet gauw minder worden.  Zal Poetin net als Nederland ooit van het gas en de olie af gaan om aan de klimaateisen van het VN Klimaatpanel te voldoen? Nee, ik denk het niet. Hij heeft het sowieso voor zijn eigen land nodig. Hij zal zijn gas samen met Saudi-Arabië zo lang mogelijk zo duur mogelijk aan het buitenland willen verkopen. Aangezien wij, Nederland (vanwege Groningen) en Duitsland (vanwege de sluiting van zijn kerncentrales), ons voorlopig afhankelijk hebben gemaakt van Russisch gas, zullen we moeten betalen, is het niet met kasgeld dan wel politiek. 

De rest van Europa is ook nog lang niet van het gas af. In België gaan ze gascentrales bouwen ter compensatie van het sluiten van kerncentrales. De Oost Europese landen hebben voorlopig ook gas nodig. Of Polen zijn kolenmijnen allemaal zal sluiten, is nog te bezien. Ook zij willen hun industriële ontwikkeling niet laten afremmen door dure energie. Als olie en gas duur blijven, zal het mij niet verbazen dat Polen terugvalt op kolen. Ze zullen niet terug willen naar de armoede van voor de val van de muur en afhankelijkheid van Rusland zint ze al helemaal niet.

Australië heeft al laten weten zijn kolenmijnen niet te willen sluiten. Wanneer dan wel is niet duidelijk. Voorlopig wil het voorzien in zijn eigen energie en als ze het kunnen verkopen aan andere landen waaronder ontwikkelingslanden zullen ze dat doen. Ontwikkelingslanden kunnen trouwens al helemaal geen kant op. Zij zijn gedoemd tot een terugval in ontwikkeling en geloof maar niet dat het Westen hen voldoende zal compenseren.  Alle VN armoede plannen te spijt heeft de Derde Wereld nog nooit zijn beloofde deel gekregen.

Zo bezien dreigt de CO2 nul operatie tezamen met de energietransitie een armoedeval te worden.Voor de voedselvoorziening is klimaatverandering geen ramp. Integendeel, de aarde wordt volgens een NASA rapport groener. Maar minder economische groei als gevolg van geen of te dure energie, heeft daarentegen directe gevolgen voor de voedselvoorziening die in veel derde Wereld landen toch al kwetsbaar is.  De Wereld Gezondheid Organisatie berekende dat bij een lage groei er in 2050 per saldo 2 miljoen doden door ondervoeding zullen vallen. Bij een hoge economische groei zullen er slechts 300.000 doden zijn als gevolg van honger.  

“Dit betekent dat een beleid gericht op economische groei jaarlijks 1.7 miljoen sterfgevallen kan voorkomen. Een veel beter resultaat dan klimaatmaatregelen kunnen opleveren, welke dat ook zijn. Zelfs strikte regelgeving zal de opwarming van de aarde niet elimineren, wat betekent dat die op haar best enkele van de 85.000 voorspelde sterfgevallen kan voorkomen. tegelijk zou die dure regelgeving de economische groei vertragen waardoor meer mensen armen blijven.” (aldus Bjorn Lomborg in EW weekblad van 30 oktober 2021).

Zo bezien lijkt Zero CO2 beleid lijkt steeds minder aantrekkelijk te worden voor de wereld.

(wordt vervolgd)