donderdag 7 juni 2018

DE JAREN ZESTIG EN NU

De Joint of Het Stickie van de Jaren Zestig
©petrus nelissen

Het grote verschil tussen de tijdgeest van de jaren zestig en nu is dat in de jaren zestig een optimistisch mensbeeld overheerste terwijl deze tijd wordt overheerst door technologisch optimisme. Toen geloofden we in de bevrijding van de mens en de mensheid: van het rijk van de behoefte naar het rijk van de vrijheid. Eindelijk zou de mens een spelende mens worden: ’s morgens vissen, ’s middags jagen en ’s avonds filosoferen (vrij naar Marx). Nu geloven we in de bevrijding van de mens door internet, smartphones, automatisering, robotisering, zelf-rijdende auto’s, duurzame energie, marsreizen enz.

Van die spelende mens en de verbeelding aan de macht is uiteindelijk weinig terecht gekomen ondanks Parijs in mei 1968,  de Amsterdamse provo’s, de kabouters, Oranje Vrijstaat, de bezettingen van universiteiten, de hippie’s met hun  “make love not war” , hun communes, geestverruimende middelen zoals marihuana en LSD, de protest liederen van Bob Dylan (The times they are a changin’), de nieuwe muziek van de Beatles (Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band) en de Oosterse Goeroe’s. Mensen bevrijden uit hun dagelijkse sleur, hun vastgeroeste gewoontes, hun ingesleten overtuigingen, existentiële angsten en hun comfort is veel moeilijker dan we met ons enthousiaste idealisme dachten.

Met de idealisten die de nieuwe, spelende mens langs politieke weg wilden bevrijden van autoritaire machtsstructuren, van het egoïstische kapitalisme, van het imperialisme, de Koude oorlog, de oorlog in Vietnam, de verborgen verleidingen van reclame en commercie verging het al niet beter. Demonstraties, sit-ins, bezettingen, de Duitse Rote Armee Fraktion, de Italiaanse Rode Brigade en de Noord Amerikaanse Zwarte Panters, konden uiteindelijke de bestaande politieke machtsverhoudingen niet of nauwelijks veranderen. 

Zal het de digitale revolutie van nu met internet, de smart phone, de zelfrijzende auto, de robots enz. beter vergaan? Ik denk het niet. Natuurlijk, er zullen hier en daar dingen veranderen maar veel zal hetzelfde blijven. Om te beginnen zal de technologie zowel ten goede als ten kwade gebruikt worden. Dat besef begint pas nu goed door te dringen bij de beleidsmakers, filosofen, krantenjongens en waarzeggers. We staan weer voor de aloude kwestie of de technologie in dienst staat van de mens of de mens in dienst van de technologie?

De andere eeuwige kwestie blijft eveneens overeind. Mensen zijn en blijven geneigd tot het kwaad. In die zin is er geen vooruitgang. Het is de eeuwig blijvende vloek die op de mensheid rust. Maar desondanks moeten we blijven hopen want iets anders dan hoop hebben we niet.

1 opmerking: