DE EENZAAMHEID VAN VLAANDEREN 15

Na het lezen van het boek 'Pieter Daens' van de grote Vlaamse schrijver
Louis Paul Boon, maakten Ad van Dooren en ik omtrent 1972
een pelgrimstocht naar Aalst waar het boek zich afspeelt en naar Erebodegem,
de woonplaats van Boon.
Ad maakte toen  een serie foto's van plekken die herinneren aan de sociale strijd
van de gebroeders Daens, de priester Adolf en de uitgever/drukker Pieter in Aalst.
Hierboven het graf van Pieter Daens op een kerkhof in Aalst.
Boon hebben we even gesproken aan het poortje van zijn tuin.

Vanwege de dominantie van het Frans voelden Vlamingen zich in de vorige eeuw zo goed als vreemdelingen in eigen land. Pas aan het einde van de vorige eeuw begon daar langzaam aan verandering in te komen. Voor het eerst werd in die tijd door de sociaal geëngageerde priester Adolf Daens van de Christene Volkspartij uit Aalst (opgericht in 1893) Vlaams in plaats van Frans in het parlement te Brussel gesproken. 

Priester Adolf Daens en zijn uitgever broer Pieter Daens voerden in de textielstad Aalst een sociale strijd onder voornamelijk de textielwerkers, het toenmalige proletariaat van de stad Aalst. Daarmee legden de gebroeders Daens de grondleggers van het zogeheten ‘Daensisme’, een radicale sociale Christendemocratische beweging. Zo een sociale beweging onder de arbeiders kan geen succes hebben als zij niet kunnen lezen, schrijven en spreken in hun eigen Vlaamse taal. Sociale strijd is ook een emancipatiebeweging.

Het is de grote Vlaamse schrijver Louis Paul Boon (1912-1979) die de sociale strijd van Pieter en Adolf Daens op ongeëvenaarde wijze in beeld brengt in zijn realistische roman “Pieter Daens, of hoe in de negentiende eeuw de arbeiders van Aalst vochten tegen armoede en onrecht geïllustreerd met tweeëndertig reproducties naar tekeningen, foto’s en documenten”. ( Amsterdam, de Arbeiderspers en Querido’s uitgeverij, 1971) Voor zover ik weet, is er geen ander boek dat zo uitgebreid op zo’n boeiende wijze verslag doet van de sociale strijd tijdens de eeuwwisseling.

“Vele jaren heeft Louis Paul Boon gewerkt aan het verzamelen van documentatie over de sociale strijd in het negentiende-eeuwse Aalst, de sociale strijd die zich concentreerde rond de merkwaardige, fascinerende figuur van de priester Adolf Daens, de volksvertegenwoordiger voor Aalst in Brussel. Priester Daens leefde van 1839-1907 en was de grondlegger van de strijdbare radicaal -christelijk-sociale beweging die als het ‘Daensisme’ zo’n enorme invloed heeft uitgeoefend op de ontwikkeling tot een sociaal bewustzijn en strijdbaarheid onder de Vlaamse arbeiders.” (flaptekst van het genoemde boek).

Terwijl de lagere clerus zoals de gebroeders Daens dicht bij de Vlaamse arbeiders en het volk staan, staat de overwegend Franstalige katholieke hiërarchie daar ver vandaan, zover zelfs dat ze taal van het gelovige volk niet spreken. De sociale strijd in de loop van de negentiende eeuw liep dan ook dwars door de kerk. De conservatieve clerus gesteund door werkgevers probeerde die sociale strijd niet alleen politiek maar ook religieus te dwarsbomen, zelfs met hulp van de Paus in Rome. Door gekonkel van de leiders van de uiterst conservatieve Katholiek Partij werd Priester Daens zijn priesterschap afgenomen.

(verschijnt elke vrijdag)