KUNST IS MAGIE

Mini-Ment III, monument voor een draaisleutel, ijzer en Ardeense steen,
(53 cm hoog)

Al werkend aan mijn mini-menten (kleine monumenten) kwam ik op de gedachte dat kunst eigenlijk een vorm van magie is. In de kunsten komen immers fantasie, dromen, werkelijkheid, onwerkelijkheid en allerlei emoties samen. Maar als je dan even doordenkt dan besef je dat eigenlijk alles wat we doen een zekere magie heeft. Dat was al zo toen de mensheid nog in grotten leefde. Wat bewoog deze grotbewoners anders dan een zekere magie om dieren en mensen om hen heen te tekenen en zo greep op hun omgeving proberen te krijgen, de honger te verdrijven en de wereld te begrijpen? Kunst en magie zijn dus altijd nauw verweven geweest.

Kunst is daarom ook een aan de religie verwante vorm van magie. Niet voor niks zijn de kunsten, of het nu tekenen, schilderen, zingen, dichten of schrijven is, begonnen met de religie, de oervorm van de mensen om greep te krijgen op hun omgeving. Kijk maar naar onze vroegste schilderijen, fresco's, gezangen enz. die hadden allemaal een religieuze betekenis. Ze werden zelfs in opdracht gemaakt van de kerken en de geloofsgemeenschap. De volksschrijver Gerard Reve zei het al, alle kunst is religie. Religie en de kunsten zijn bedoeld om greep te krijgen op ons mysterieuze bestaan.

Mini-Ment III van de zijkant gefotografeerd.

Wetenschappers zullen mij tegenwerpen dat alle religie bijgeloof is en dat de kunsten voornamelijk uitingen zijn van onze gevoelens om de zintuigen te strelen en te vermaken. Dat is niet alleen een onderschatting van de betekenis van kunsten en religie maar ook een ontkenning van de oorsprong van de wetenschap zelf. Die is immers ook voortgekomen uit dezelfde menselijke houding namelijk greep te krijgen op onze omgeving, noem het natuur, wereld of heelal en een verklaring voor dit alles.  

Ik zou nog verder willen gaan. Wetenschap is ook magie. Weliswaar een ander soort magie dan die van de religie of de kunsten maar in wezen net zo magisch. Wat is een radio anders dan een magische bron van geluid en de foto een magische weerspiegeling van wat we zien? En wat te denken van een formule als (A+B)in het kwadraat = A kwadraat+B kwadraat +2AB? Dit lijkt toch in hoge mate op een magische formule die al even geheimzinnig is als de geboorte van een mens, een komeet in de ruimte of de dood van een dier. Ons heelal is nu eenmaal een magisch verschijnsel waarin we tijdelijk de gast zijn. Ondanks al onze inspanningen weten we niet waartoe dit alles dient en we weten ook niet wat wel en niet waar is, waar het allemaal vandaan komt en ook niet waarheen het gaat.