AUGUST SANDER

Op de voorkant van de brochure van FOMU staat een van de bekendste
foto's van Sander in de rubriek "boeren": jonge boeren 1914. 

Ik ben pas naar de overzichtstentoonstelling van de Duitse fotograaf August Sander (1876-1964) in het Antwerpse FOMU geweest. De tentoonstelling geeft een grondig overzicht van het werk van Sander wat je natuurlijk kunt verwachten van een Duitse instelling die de nalatenschap van Sander beheert. De presentatie is overzichtelijk gerubriceerd wat past bij de opvattingen van Sander over fotografie. Als documentaire fotograaf die probeerde om de toenmalige Duitse maatschappelijke orde in kaart te brengen.

“Sander war daran gelegen, eine möglichst grosse Vielfalt von Typen aus unterschiedlichen Berufs- und Gesellschaftsgruppen darzustellen, um gleichzeitig einen hohen Grad an Individualität sichtbar zu machen. Diesem Anliegen folgend sind seine Bildkompositionen streng figurativ angelegt. Die Bildmitte is zumeist auf die die dargestellte Person ausgerichtet. Der berühmte Konditor -es handelt sich um seinen Nachbarn Franz Bremer auf der Dürener Strasse in Köl-Lindenthal – steht in der Backstube und rührt den Teig, eine Photographie, der sander eine algemeingültige Bedeutung zuweist. Bremer wird zum Prototyp esd Konditors."

Zelfportret van August Sander in de tentoonstellingszaal.

Het was precies deze foto (zie hieronder) en de vele andere foto's in het fotoboek van August Sander dat ik uit de boekenkast van een vriend van mij had gehaald, die mij met stomheid sloegen. Tot dan had ik alms doe-het-zelver met hulp van handboeken voorde amateur (Dick de Boer) wat aan geklungeld met compositie, contrast, scherp stelling, scherpte diepte, tegenlicht, grijswaarden, telelens, groothoeklens enz. Ik probeerde technisch volmaakte plaatjes te maken maar een visie op mijn onderwerpen had ik niet. Ik probeerde zo goed als mogelijk de mooie plaatjes uit te boeken na te maken in mijn eigen omgeving.

In het fotoboek van Sander ontdekte ik de inhoud van de fotografie, het onderwerp dat ik voortaan wilde fotograferen. Mensen als unieke personen in hun eigen omgeving maar ook als weerspiegeling van de hele mensheid. Van het specifieke naar het algemene, van het algemene naar het individuele. Niet dat ik dat toen zo besefte zoals ik het hier nu formuleer. Toen was het een intuïtie, een aanvoelen van zo te willen fotograferen als Sander had gedaan.

Een Nederlandse bezoeker van de tentoonstelling was bereid te poseren 
naast de bekende foto "De banketbakker" (1928) van Sander die aan de ingang
van de tentoonstelling hangt. Twee tijdsbeelden naast elkaar.

Eindelijk wist ik dan wat ik wilde fotograferen. Ik ging op zoek naar andere fotografen, of er meer waren dan Sander die zo foto's maakten. Ik bedoel met dezelfde intentie. Mensen fotograferen zoals ze zijn maar dan ook weer zo dat hun individuele beeld ook staat voor het algemeen menselijke of in Plato's termen als de idee Mens. Ik vond in fotoboeken en tijdschriften veel van dergelijke fotografen, vooral in Noord Amerika. Zij zouden voortaan mijn leraren zijn, de meesters aan wie ik me wilde spiegelen. Bij hen keek ik de kunst van het fotograferen af.

Ik ben Sander dankbaar voor mat hij mij geleerd heeft over fotograferen, over hoe te kijken naar mensen en hoe ze in beeld te brengen. De foto's van Sander stralen respect uit voor de mensen die hij voor zijn lens haalde of misschien nog sterker liefde. Sander hield van de mensen en de mensheid. Dat is uiteindelijk de grootste kwaliteit van zijn foto's. Hij legt zijn liefde voor de mensen en de mensheid op eenvoudige en tegelijk briljante wijze vast en daar draait het uiteindelijk om, de rest is bijzaak of zelfs flauwekul. 

De tentoonstelling "August Sander - Meesterwerken en Ontdekkingen" loopt nog tot 14 februari 2016 in het FOMU.