HET VERRAAD VAN JUDAS

'Het verraad van Judas', foto van Petrus

Paaszaterdag was in mijn katholieke jeugd een brugdag tussen de 2 treurige dagen Witte Donderdag en Goede Vrijdag en de 2 vrolijke, vrije Paasdagen met lekker eten. Pasen was immers ook het einde van de vasten, al was dat in mijn jeugd ook al niet meer dan symbolisch geworden met een snoeptrommeltje. Een blikken trommeltje waar je de snoepjes, die je ondanks de vasten kreeg, bewaarde tot Pasen, als dat lukte.

Paaszaterdag was ook een verwarrende dag. Om 12 uur beierden de klokken om de paaseieren uit Rome rond te strooien die je dan pas de volgende dag, op Paaszondag na de Paasmis, in de tuin kon gaan zoeken. Je leerde op school wel over Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Paaszondag maar over het hoe en waarom van de Paashaas en de Paaseieren hoorde je nooit wat. Die waren er gewoon. Meer dan een ei eten op een dag was in mijn jeugd nog een zeldzaamheid, net als een chocolade Paashazen en kuikentjes in mandjes met suikereitjes.

Nostalgie genoeg, maar Pasen is ook een geestelijke erfenis die het overdenken waard is. Zo kun je je afvragen waarom Jezus Christus in de nachtelijke uren tijdens het mediteren over zijn aanstaande dood, door een van zijn volgelingen alsnog wordt verraden. Een verraad dat hij notabene eerder die avond tijdens zijn afscheidsmaal met zijn volgelingen aankondigde. Daar zit je dan als trouwe volgelingen met de kennis dat een van je vrienden, broeders of kameraden verraad zal plegen. Wat doe je dan? Volgens het evangelie van Matteus deden ze wat des mensen is namelijk ieder voor zich vragen aan de meester of hij het zou zijn. Als Judas vraagt of hij het zal zijn dan bevestigt JC dat. Met andere woorden Judas pleegt willens en wetens verraad.

Dat vond ik gek. Wie doet nu zoiets? Gek vond ik ook dat het verraad van Judas door kon gaan terwijl JC 's nachts in de hof van olijven zijn Vader, God de almachtige, dringend vraagt om Hem niet zo te laten lijden. Een goede vader zou zijn zoon zulks toch met alle macht willen besparen? Waarom deed Hij dat dan niet? Wilde Hij niet omdat het nu eenmaal zo was afgsproken tussen de Vader, de Zoon en de Heilige Geest en afspraak is afspraak - hoe krankzinnig ook – of kon Hij het niet? Dat laatste zou betekenen dat God ondanks zijn Almacht niet kan ingrijpen in de keuze van mensen. Dat zou een bevestiging zijn van de vrije wil die ook aan de wieg stond van de val van Adam en Eva in het aardse paradijs en daarmee aan de erfzonde. Dezelfde erfzonde waar de dood van JC aan het kruis ons van zou moeten verlossen.

Zo bezien is het drama van JC in ieder geval goed doordacht. Het verhaal klopt. Het sluitstuk is het kwaad waarvoor mensen kunnen kiezen zonder dat enige goddelijke macht kan ingrijpen. Aan de ene kant is dat een geruststelling. Wij mensen zijn zo vrij als een vogeltje om te doen en te laten wat we willen. We hebben als mensen een goddelijk status, niet zo verwonderlijk als je ook geleerd hebt dat God ons geschapen zou hebben naar Zijn Beeld en Gelijkenis. Tegelijkertijd is het beangstigend. Als zelfs God niet opgewassen is tegen het kwaad, wie dan wel? Wat kunnen wij mensen dan nog? Toch niet veel meer dan er mee leren leven.

Kwaad, niet als afwijking maar als de normaalste zaak in de wereld. Was dat ook niet het geval met de moorden van Kim de Gelder op onschuldige baby's, een oppas en een oude vrouw en de moord van Jasper S. op het  meisje Marianne Vaatstra? Beide daders zijn immers door deskundigen tot normale mensen verklaard die wisten wat ze deden. Ze maakten dus willens en wetens keuzes die normaal gesproken tegen het menselijke geweten ingaan. Volgens die deskundigen was het geweten van die 2 niet ziek of toevallig net even buiten werking.

Geen opwekkende gedachte. In ieder geval minder opwekkend dan de gedachte dat mensen in wezen goed zijn als ze maar de juiste opvoeding krijgen in de juiste omstandigheden. Dan heb je tenminste nog het idee dat je er wat aan kunt doen. Als kwaad echter een autonome keuze kan zijn en geen ziekte dan komen we er eigenlijk nooit van af. Dan moeten we berusten in het kwaad en wie wil dat?