ZIJN DORP IS ZIJN MUZE (bij de dood van Roger Raveel)

Schilderij van de Vlaamse kunstenaar Roger Raveel. Helaas kon ik de titel van dit werk niet achterhalen. Toch heb ik het geplaatst omdat dit schilderij de titel van deze blog zo duidelijk onderschrijft.

Het zal begin jaren negentig zijn als ik het werk van de Machelse kunstenaar Roger Raveel leer kennen in zijn eigen museum naast de dorpskerk van Machelen. Ik was verrast omdat ik zijn werk niet kende. Lag dat aan mij of was men in Nederland toen nog niet zo bekend met zijn werk? Ik las nu bij zijn overlijden dat hij in de loop der jaren toch wel wat tentoonstellingen in Nederland heeft gehad. Een onbekende bekende dus. Dat is Raveel zelf blijkbaar ook parten blijven spelen want hij beklaagde zich in interviews geregeld over gebrek aan erkenning. Merkwaardig voor iemand die intussen in eigen land de ene erkenning na de andere op hoog niveau (adelstand) had gekregen terwijl hij toch zijn hele leven lang welbewust in zijn eigenste Vlaamse dorp is blijven wonen maar daar ondertussen wel al ver voor zijn dood een eigen museum heeft. Wat voor erkenning streefde hij dan na?

Ik kan het hem helaas niet meer vragen maar ik vermoed dat hij vindt dat hij eigenlijk vindt dat hij de Amerikaanse pop-art kunstenaars ver vooruit was terwijl zij met de eer gingen strijken die uitgevonden te hebben. Hij verwees dan ondermeer naar zijn schilderij met vogelkooitje dat in het museum hangt. Maar waarom zou een Vlaamse schilder zich druk maken om zoiets als je toch tevreden bent met leven en werken in je eigen dorp? Had hij zelf niet het advies van kunstbroeder en vriend Hugo Claus om naar Amerika en het grote New York te gaan, afgewezen? Had hij dat net als Karel Appel indertijd wel gedaan dan was hij wellicht internationaal eerder en verder doorgebroken.Maar het had natuurlijk ook een mislukking kunnen worden. Eerlijk gezegd, denk ik dat hij uiteindelijk bang was voor de grote wereld daarginds.

Hij was en bleef een dorpeling van het Vlaamse platteland. Daar getuigen zijn schilderijen van. Raveel gebruikte heldere frisse kleuren van begrijpelijke en met liefde geschilderde figuren en voorwerpen uit zijn dorpse omgeving. Zijn werken zijn sobere, eenvoudige geschilderde gedichten die een ode zijn aan zijn medemensen en zijn dorp. Uit elk werk spreekt zijn verbondenheid met zijn omgeving. Zijn kracht is dat hij zich al die jaren over dat dorpse leven blijft verwonderen. Hij heeft gelijk. Je hebt geen grote stad nodig om je te verbazen over het mysterie van het leven. Dat kun je overal en misschien wel zeker zo goed rond de kerk van je dorp. Zijn vrouw, zijn buren, zijn dorp, het plattelandsleven waren zijn muzen. Zo bezien is Raveel een voortzetting van grote Vlaamse schilders als Brueghel.

In veel van zijn werken tref je, groot of klein, een wit vlak aan. Wat daarvan de betekenis is, heb ik nooit gelezen in zijn interviews. Het kan een compositie element zijn. Een wit vlak om het evenwicht aan de compositie te geven. Dat zou zo maar kunnen. Of moet je zo'n wit vlak zien zoals het wit tussen de regels van een gedicht? Een grafisch onderdeel van het geheel? Dat kan ook want zijn schilderijen zijn ook sterk grafisch. Maar zo'n wit vlak geeft ook vaak de indruk van iets onafs. En misschien is het dat ook wel wat Raveel ons kijkers wil vertellen. De wereld, zijn dorp, het leven is niet af, is nooit af. Er moet altijd en telkens opnieuw aan gewerkt worden of hier of daar bijgewerkt. Hoe dan ook, zijn op het eerste gezicht evenvoudige werk, roept bij nader inzien toch de nodige vragen op, zowel schilderkunstig als over het leven, en is dat niet wat de taak is van een serieuze schilder?

Roger Raveel is op 91 jarige leeftijd op 30 januari jongstleden overleden. Het Roger Raveelmuseum eert hem met een tentoonstelling.