HET MENSELIJKE TEKORT

Gisterenavond op de Vlaamse zender Canvas 'Het uur van de prutser' van de Vlaamse caberetier Wim Helsen bekeken. De titel sprak mij meteen aan. Prutser is een trefwoord in mijn levensopvatting. Zijn wij niet allemaal prutsers? De meeste mensen bedoelen het altijd goed maar uiteindelijk draait het meeste wat we in ons leven doen uit op gepruts. Soms zelfs verprutsen we het helemaal. En is dat niet de grootste tragiek van ons bestaan?

Homo Prutser, een digitale prent van PETRUS

Belgen hebben meer gevoel voor dit menselijk tekort dan Nederlanders. Nederlanders vinden dat de wereld maakbaar is of nog nog erger maakbaar moet zijn. Dat verklaart ook de Grote Wolk van Boosheid die tegenwoordig boven Nederland hangt. De wereld draait wel door maar niet zoals veel Nederlanders dat zouden willen. Dat roept alom boosheid op en die boosheid vind je ook terug in het Nederlands cabaret zoals bij Youp van 't Hek en Theo Maassen.

Ik denk dat Theo en Youp moeten uitkijken dat ze met hun cabaret niet een doodlopende weg inslaan. Boosheid en ergernis kunnen een goeie voedingsbodem zijn voor grappen en grollen maar het menselijk tekort blijft. Als je dat niet aanvaardt dan kom je terecht in cynisme en dan is de lol er gauw vanaf. Een goeie cabaretier, dus niet een tijd verdrijvende grollen en grappen maker, laat ons zodanig in de spiegel kijken dat we ondanks het vele lelijks dat we zien toch onszelf aanvaarden. We zijn prutsers maar we kunnen er mee leven ja ook nog eens om lachen. Dat en alleen dat maakt onze wereld leefbaar.

Ooit hadden we in Nederland cabaret waarin het menselijk tekort de grondtoon van hun optreden was. Ik bedoel de grote drie: Toon Hermans, Wim Sonneveld en Wim Kan. Freek de Jonge heeft ook gevoel voor het menselijk tekort maar zijn dominees achtergrond speelt hem parten. Hij wil de mensen verbeteren en dan komen we uit bij moraliserend cabaret en dat is de doodsteek voor elke tragiek en dus ook voor de humor.

Waarom Vlamingen meer oog hebben voor het drama van het menselijk tekort weet ik niet. Komt dat omdat het in zekere mate een absurd land is met twee talen maar vooral twee culturen en zelfs drie als je de Duitstalige gemeenschap meetelt? Daarnaast heb je nog Brussel als een op zichzelf staand geval. Weliswaar zo goed als helemaal verfranst maar met een indrukwekkende Vlaamse geschiedenis die hoezeer je Brussel ook verfranst nooit uitgewist kan worden. Frans en Nederlandstaligen zitten in Brussel aan elkaar vast als een siamese tweeling en iedereen weet dat je een siamese tweeling nooit zonder levensgevaar kunt scheiden.

Of komt het door het calimero gevoel van de Belgen dat ze meer oog hebben dan Nederlanders voor het menselijk tekort? Belgen beseffen maar al te goed, in tegenstelling tot Nederlanders, dat ze in de wereld weinig of niks voorstellen. Daarom kijken ze ook altijd eerst de kat uit de boom voordat ze het achterste van hun tong laten zien, als ze die al ooit laten zien. Je weet immers maar nooit. Vergelijk dat eens met de brutale Nederlanders. Als schepen voor niks nie bang nie varen ze overal doorheen todat ze op de klippen lopen en hun goed bedoelde zaak hopeloos strandt. Zelfs in de Nederlandse politiek gaat dat zo.

Helsen hangt zijn cabaret op aan het allereenvoudigste zinnetje wat je kunt bedenken. “Goede morgen bakker. Er is weer veel brood vandaag” waarop de bakker mompelt dat “het hier immers een bakkerij is”. Deze eenvoudige zinnen zijn de kapstok waarmee Helsen een loopje neemt met ons menslijk tekort. Hij geeft ons zelfs tips hoe we het er het beste van kunnen maken ondanks alle tragiek en drama en zelfs de dood. Want het is uiteindelijk de dood die een einde maakt aan ons menselijk tekort. Ondertussen moeten we er maar iets van maken. Daarom ga ik zo meteen een pintje pakken.