HET LIEFDELOZE MINISTERIE VAN ONDERWIJS

Jan Steen, De dorpsschool (straffende meester), 1665, National Gallery of Ireland

Onlangs luchtte een vriendin haar hart over het kleuteronderwijs waar ze haar leven lang in werkt. Kort samengevat, ze was het beu. Natuurlijk had ze zich afgevraagd of dat niet haar eigen schuld is. Als je ouder wordt heb je minder fysieke reserves om de dag met een stel lawaaierige, eigenwijze en soms vechtende kinderen door te komen. Geestelijk ben je ook sneller vermoeid.

Toch vond ze dat haar inzet, belangstelling en betrokkenheid er niet minder op geworden is. Wat haar arbeidsvreugde vernietigt, is het gebrek aan steun door de leiding bij moeilijke beslissingen en de almaar groeiende administratieve rompslomp. Meer dan ooit wil het ministerie van Onderwijs controle hebben over alles: de exacte tijdsbesteding van de leerkrachten, de vorderingen van de kinderen en de resultaten. Om dat te weten wordt er permanent gemeten.

Dardoor is erg geen tijd meer voor liefde en zorg. Die doet er trouwens ook niet meer toe. Kinderen zijn volwassenen in de dop die klaar gemaakt moeten worden voor de maatschappij. Daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen. Om in de gaten te kunnen houden hoe het onderwijstraject van het kind verloopt, wordt de toestand van elk kind straks vanaf zijn derde jaar in een computer dossier vastgelegd. De staat als opvoeder en toezichthouder op alle kinderen totdat ze groot genoeg zijn om in de maatschappij de stappen en zich daar als werker nuttig te maken.

Jan Steen, De dorpsschool, 1662

Dat doet denken aan de roman “The brave new world” van Aldous Huxley en aan het waanzinnige experiment van een vader op zijn kind zoals beschreven in “Liefde en pedagogie” van de Spaanse filosoof en schrijver Miguel de Unamuno. In deze vroeg twintigste eeuwse (1902) ideeënroman werkt Unamuno aan de hand van zijn hoofdpersonage het idee uit dat met een wetenschappelijke aanpak van elk kind een genie kan worden gemaakt.

Een aanpak op wetenschappelijke basis dus zonder ruimte voor niet ter zake doende gevoelens en wetenschappelijk onbewijsbare zaken als bijvoorbeeld geloof en liefde. Met hulp van twee vrienden en het buitensluiten van de moederlijke liefde, slaagt hij daar min of meer in. Niettemin blijft de twijfel aan hem knagen of hij het wel echt goed doet want af en toe vervalt hij zelf ook in onwetenschappelijk gedrag zoals zijn liefde voor de moeder van zijn kind. Daar had hij geen rekening mee gehouden. Liefde is onwetenschappelijk ook al doet de wetenschap nog zo zijn best er een vinger achter te krijgen.

Het project loopt letterlijk dood met de zelfmoord van zijn zoon. Een tragisch lot veroorzaakt door een gebrek aan kennis van de menselijke ziel, niet die van zijn geliefde niet die van zijn rivaal.

Zouden onze wetenschappelijke ambtenaren op het ministerie van onderwijs beseffen dat ze bezig zijn de liefde in ons onderwijssysteem dood te drukken ja zelfs tot onwenselijk te maken? Ik vrees van niet. Het geloof in de wetenschap als weg naar de toekomst samen met de druk van politiek om efficiënt met geld en middelen om te gaan zijn daarvoor te groot. Mijn vriendin heeft haar conclusie getrokken. Ze houdt er mee op net als nog enkele andere vriendinnen.