ZONDER TITEL II (poëzie van de lijn)

 Joan Miro, Nocturno (1940)

Ik wil het nog even over lijnen hebben. Tijdens mijn bezoeken aan tentoonstellingen van werk van de Catalaanse schilder Joan Miro viel me pas goed op hoe belangrijk lijnen in een schilderwerk kunnen zijn. Miro zijn werk bestaat eigenlijk meer uit lijnen dan iets anders. Kijk maar eens naar zijn werk hierboven.

 Joan Miro, Azul II, 1961(dit schilderij vormt met Azul I en III een triptiek)

Dat Miro zich bewust is van lijnen, punten en vlekken blijkt uit het schilderij hierboven. Wiskundig gezien hebben punten trouwens geen oppervlakte, zo heb ik geleerd. Daar trekt Miro zich niks van aan. Met het hierboven staande schilderij lijkt hij een statement te willen maken over punt en lijn, zeker als je de titel van het werk er bij in aanmerking neemt. Maar een ingehouden statement. De lijn is niet strak maar onzeker, de vlekken zwerven in de blauwe ruimte/hemel op zoek naar hun plaats. Een fascinerend schilderij waar je naar kunt blijven kijken.

 Rembrandt van Rijn, Olifant omstreeks 1637

Over het algemeen zijn de lijnen van Miro meer zoekend en soms zelfs aarzelend dan trefzeker. Je treft dergelijke meer zoekende dan trefzekere lijnen aan in bijvoorbeeld het werk van Rembrandt maar ook Appel en Lucebert. Bij Lucebert zie je vaak ook nog inktvlekken. Alsof hij niet kan tekenen zonder vlekken te maken. Toen ik op school leerde schrijven met pen en inkt was een van de eerste dingen die we te horen kregen vooral geen vlekken te maken. Het lijkt erop dat Lucebert met zijn vlekken wil laten zien dat hij lak had aan dergelijke schoolse voorschriften. Bij Herman Brood zien we hetzelfde: onzekere lijnen, onzeker handschrift, vlekken. Brood wist dat het leven kwetsbaar en rommelig is vandaar wellicht zijn dagelijkse cocktails van alcohol en drugs. Leven met onzekerheden kunnen immers maar weinig mensen.

 Keith Haring, Andy Mouse IV, 1986. Stripfiguren inspireren tegenwoordig menig kunstenaar.

Trefzekere lijnen tref je vooral aan in stripboeken zoals bij Hergé (Kuifje)  en tekeningen van de Disney Studio’s. Ik hou van striptekeningen en het stripverhaal maar striptekeningen zijn en blijven plaatjes. Dat vindt ik ook van het werk van bijvoorbeeld Keith Haring. Op het eerste gezicht verrassend. Ondanks de heftige kleuren slaat na verloop van tijd toch een zekere verveling toe.  Trefzekere lijnen staan nu eenmaal niet onder spanning zoals een leven zonder zekerheden ook niet meer spannend is. Integendeel, een leven vol zekerheden is er een van verveling en saaiheid. Geef mij daarom maar de onzekere lijn en de vlekken. Die benaderen veel meer het alledaagse leven met zijn onzekerheden en dwaasheden en dat blijft net als het leven zelf boeien.