MAKE LOVE NOT WAR (WERKTITEL) 19. LIEFDE EN WELLUST

Parijs 1981

Van begin af aan dat ik de liefde leerde kennen vroeg ik me af of liefde nu een kwestie is van statistische toeval of dat er meer aan de hand is? Ik denk het laatste maar de vraag is wat dan? Iets van hogerhand, door de goden bestierd of in de sterren of de planeten geschreven of een onberekenbaar spel van herkenning en zielsverwantschap? Allerlei antwoorden die buiten het bereik ligt van wat het gezond verstand heet te zijn. Wetenschappelijk valt er ook al niks over te zeggen. Kortom, een labyrint aan gevoelens waarvan je het hoe, wat en zelfs het waarom niet weet.

Wat liefde in ieder geval is, is romantiek. Hoe moet je anders die miljoenen liederen en liedjes verklaren? Liefde wordt in alle talen en toonaarden bezongen, in alle talen beschreven in films nagespeeld. Het draait altijd om hetzelfde, krijgen ze elkaar wel of niet. Je moet wel uit beton gegoten zijn als liefde geen romantische gevoelens en verlangens bij je oproept tenzij je enkel laat meeslepen door driften en wellust waarbij liefde slechts overbodige ballast is.

Wellust en driften kunnen vijanden van de liefde zijn. Ze vergroven de liefde zodanig dat de ander nog slechts als lustobject wordt gezien. De ander dient slechts ter bevrediging van lustgevoelens en driften, zij of hij wordt een object, een ding naar believen te gebruiken ter bevrediging van je behoeften. Dat tast de waardigheid van de ander en jezelf aan. Je wordt beiden ontmenselijkt. Daarom heeft porno niks met liefde te maken. Het is slechts de instinctieve kant van de liefde die er weliswaar bijhoort maar niet gelijk is aan de liefde. Liefde is meer.

Mijn afkeer van liefde als enkel lustbeleving en driftbevrediging heeft uiteraard niets te maken met preutsheid. Lust hoort bij ons mens zijn net als eten, drinken, poepen en plassen. Onze lusten en driften worden geleid door de behoeften van ons lichaam en daarin moet voorzien worden. Het wonderlijke is dan weer dat wij mensen kunnen uitstijgen boven die lichamelijke behoeften. We kunnen zelfs uit eigen vrije wil van de vervulling van die behoeften afzien of ze beheersen en dienstbaar maken aan de liefde. Dat betekent een verrijking maar maakt het meteen ook een stuk ingewikkelder.

Hoe geef je wellust en seksuele driften een plek in de liefde? De samenleving voorziet in allerlei conventies om die zoals dat heet in goede banen te leiden. Maar tegelijkertijd zijn die conventies ook taboes. De veelal onbesproken conventies en regels zijn niet bespreekbaar, zeker niet in de openbaarheid. Schaamte, preutsheid en religieuze opvattingen ondersteunen deze conventies en taboes. Op straffe van uitsluiting of veroordeling kun je ze niet zo maar doorbreken of opzij zetten.
(verschijnt elke vrijdag)

DE EENZAAMHEID VAN DE ONGELOVIGE 88

Ik groeide op met lieflijke hertjes en een portret van Dorus Rijkers aan de muur. Volkskunst ten voeten uit. Je weet wat je ziet.

In mijn omgeving deed niemand aan dichten of iets wat daar op lijkt. Zelfs mijn leraar Nederlands had niets met gedichten. Voor hem waren gedichten lesmateriaal aan de hand waarvan je allerlei kenmerken als metrum, rijm en symboliek kunt uitleggen maar ook dat deed hij spaarzaam. Dat je met een gedicht uitdrukking kunt geven aan verbazing, verwondering en gevoelens kwam geloof ik niet eens bij hem op. Hij was een man van regels, regels en nog eens regels. Als hij zich al ooit verwonderd heeft over woord en taal dan is dat ergens in zijn leven voorgoed verdwenen.

Verliefdheid snijdt zo diep in je ziel dat je haast niet anders kunt dan er over dichten. Je zou haast zeggen dat dichten de enige natuurlijke manier is om je heftige gevoelens onder woorden te brengen, tenzij je musicus bent of schilder. Ik was beide niet dus werd het gedichten schrijven. Eigenwijs als ik ben, deed ik dat helemaal op mijn manier , zowel que vorm als inhoud.

Ik probeerde mijn heftige nog ongepolijste gevoelens voor haar onder woorden te brengen. Ik schreef hulpeloos over mijn verwondering dat zoveel schoonheid in een enkel meisje kan bestaan, met haar rode lippen en diepe donkere ogen als die van een hert, hoewel ik toen waarschijnlijk nauwelijks een hert in levende lijve gezien had. Ik vrees dat ik toen een cliché gebruikte uit boeken of van plaatjes. Bij ons thuis hing zo een plaatje van een lieflijk hertje aan de muur naast een kopie van het wereldberoemde portret van Dorus Rijkers.

Herten zijn echte liefdesdieren. Met hun voorzichtige elegante passen op hoge slanke benen, hun sierlijk ranke lijf, hun grote ogen, brede lippen en zwarte neus, zijn ze net zo bevallig als jonge vrouwen. Herten zijn erotische dieren. In het Oud Testamentische Hooglied van Salomo wordt de geliefde een paar keer met een hert vergeleken zoals bijvoorbeeld in het volgende vers: “Mijn Liefste is gelijk een ree, of een welp der herten; ziet, Hij staat achter onzen muur, kijkende uit de vensteren, blinkende uit de traliën. “ In een ander vers komen herten, bloemen en erotiek samen: “Uw twee borsten zijn gelijk twee welpen, tweelingen van een ree, die onder de leliën weiden.”

Misschien maakte ik als gevolg van mijn katholieke opvoeding onbewust gebruik van deze Bijbelse traditie in mijn primitieve liefdesgedichten, zowel van herten als bloemen. In een verliefde ode aan haar vergelijk ik haar met een bloem en vraag ik God om mij deze bloem te geven opdat ik die kan verzorgen. God was immers de schepper van alles, herten, bloemen en mijn geliefde gelijk.

(verschijnt elke dinsdag)