43. MEXICAANSE VERTELLINGEN. VREEMDEN IN EIGEN LAND

Ingekleurde foto van een indigena vader met zijn dochter op een markt in Chiapas (1975)

 

Diego vraagt zich af wat de plek is van de indigenas in zijn land? Hij ziet met lede ogen hun gevecht om als gemeenschap te overleven. Ze leven letterlijk aan de rand van het post-koloniale Mexico. Beseffen ze dat zelf? Diego denkt van niet. Zij zijn de indianen van Mexico, maar geen Mexicanen. Kunnen ze dat ooit worden?

De meesten in de indigena dorpen spreken geen Spaans. Degenen die op de een of andere manier in de stad verzeild zijn geraakt en er werken, spreken met moeite Spaans, dat wil zeggen ze kunnen zich verstaanbaar maken. Daar is het wel mee gezegd. De taal spreken is toch wel het eerste wat nodig hebt als je Mexicaan onder de Mexicanen wilt zijn.

Wat ze wel gemeen hebben met de Mexicanen is het katholieke geloof, weliswaar een heel eigen versie maar herkenbaar voor Mexicanen. Het katholieke geloof heeft in Mexico misschien wel duizend versies. Ieder dorp heeft zijn eigen favoriete heilige en beleeft het geloof op zijn eigen manier met processies en andere feestelijke rituelen. 

Maar voor de indigenas is het te weinig om er bij te horen. Je komt ze anders nergens tegen, niet in het stadsbestuur, niet in de politiek en ook niet in de besturen van de deelstaat en dat terwijl ze meer dan een derde van de bevolking uitmaken. Voor de doorsnee Mexicaan bestaan ze dan ook niet, behalve dan in de pre-koloniale geschiedenis en in de folklore. In Mexico-stad worden in een speciale winkel van het ministerie van toerisme indiaanse gebruiksvoorwerpen, sieraden, geweven tapijten enz. verkocht. Prachtige hand gemaakte zaken waar vooral toeristen belangstelling voor hebben.

In Mexico-Stad staat toch ook een indrukwekkend monument voor de voorvaderen van Mexico, het Nationaal Antropologisch Museum. Daarvoor zijn kosten noch moeite gespaard. Op wetenschappelijk verantwoorde wijze zijn daar de mooiste beelden, gebruiksvoorwerpen, kleden, geschriften enz. van de bewoners van het pre-Colombiaanse Mexico samengebracht.

Je kunt je er vergapen aan de prachtigste beelden en gebruiksvoorwerpen van Azteken, Maya’s, Tolteken, Zapoteken, Maya's en ja ook van de indigenas. Het museum is een eerbetoon aan de geschiedenis van Mexico tot aan de koloniale tijd. Het is een museum dat je gezien moet hebben zoals je in Parijs de Eiffeltoren gezien moet hebben. 

Maar voor de indigenas die vandaag de dag nog leven in de wouden van Chiapas, Oaxaca en andere delen van het land, heeft dit eerbetoon geen vervolg. Met het museum lijkt de kous af te zijn. Ze zijn en blijven buitenstaanders, vreemdelingen in eigen land. Diego weet uit eigen ervaring dat men in Mexico-stad meer belangstelling heeft voor Miami, San Francisco of New York dan voor de bewoners van hun eigen land.