Als ik een land moet aanwijzen dat een stempel heeft gedrukt op mijn bewustwordingswerk (geen mooi woord, maar het is niet anders) dan is dat Chili. In dat land was in 1970 dankzij een coalitie van linkse partijen -Unidad Popular - door "demokratiese" verkiezingen de socialist Salvador Allende tot president verkozen.
Zijn verkiezing hield de belofte in dat voor sociaal- economische en politieke veranderingen niet persé een gewelddadige revolutie nodig is zoals die in Cuba. De verkiezing van Allende maakt aldus een einde aan het idee dat de gewapende strijd de enige weg tot verandering is. Voor democraten een opluchting. De gewapende strijd maakt veel slachtoffers en het reguliere leger sterker en brengt democratie niet dichterbij en dat is niet zo best in een continent waar het leger nogal eens naar de macht grijpt.
Bij CLAT Nederland volgen we de ontwikkelingen in Chili van na de verkiezingen nauwlettend in de vaste rubriek ‘periodiek nieuwsoverzicht Latijns-Amerika’ in CLAT Nieuws. In dat nieuwsoverzicht wordt het belangrijkste nieuws uit de verschillende landen van Latijns Amerika gegeven.
Het wordt gemaakt door enkele vrijwilligers die het nieuws uit de hun toebedeelde landen nauwgezet volgen. Daarmee leveren zij een belangrijke bijdrage aan, kennis over en inzicht in Latijns Amerikaanse landen.
Sinds de verkiezing van Allende haalt Chili regelmatig de voorpagina’s van Nederlandse kranten. De belangstelling voor het Chileense socialistische experiment is groot. In Chili zelf lopen de politieke spanningen hoog op.
“2 november 1972 had Allende zijn opzienbarende kabinet gepresenteerd: drie hoge militairen op sleutelposities en twee linkse vakbondsmensen op eveneens belangrijke ministeries. Doel van deze samenstelling van het kabinet was om een soort van wapenstilstand tussen oppositie en regering tot stand te brengen. Het idee om de militairen in de regering op te nemen is van Allende zelf. Bij het weerstaan van zijn moeilijkheden (stakers, inflatie, parlementaire tegenwerking) zocht hij naar bondgenoten maar hij heeft weinig keus.
De enige groep die eigenlijk daarvoor in aanmerking kwam was de linkervleugel van de Christendemocraten o.l.v. de verslagen presidentskandidaat Radimiro Tomic. Twee vroegere linkse vleugels van de Christendemocraten, de MAPU (Beweging voor eenheidsvolksaksies) en de IC (Organisatie van Christelijk Links), die zich in 1968 resp. 1972 hebben afgescheiden, zijn in de UNIDAD Popular opgenomen. De linkse stroming die in de moederpartij is gebleven staat onder leiding van Tomic maar is duidelijk in de minderheid en manifesteert zich niet veel. Van tijd tot tijd doet Tomic een waarschuwende of matigende uitspraak of spreekt verzoenende taal tegen Unidad Popular, maar hij verlaat de Christendemocratische partij niet.” (CLAT Nieuws no.2, februari/maart 1973, 4e jaargang)
Er wordt melding gemaakt van een “bazenstaking”, een staking van kleine zelfstandige vervoerders die het land langdurig plat leggen met de bedoeling de regering van Allende te verzwakken of ten val te brengen. Dat lukt niet maar de staking draagt wel bij aan de destabilisering van de regering. Er worden vermoedens geuit dat "rechtse krachten" achter de staking zitten tot en met de CIA, de geheime arm van de VS om overal op het continent het kapitalisme in het zadel te houden.
Nadat de rust enigszins is weergekeerd bezoekt Allende de VN Algemene Vergadering, Mexico, Moskou en Havana. Op de algemene vergadering is hij scherp over de multinationals die machtiger zijn dan staten.
Hij beschuldigt de Amerikaanse multinational ITT ervan tot twee maal toe geprobeerd te hebben een burgeroorlog uit te lokken. De Noord Amerikaanse kopermaatschappij Kennecott is volgens hem een agressor die de Chileense economie enorme schade heeft toegebracht.
De werkgroep Amsterdam houdt de vinger aan de pols van de Nederlandse multinationals in Chili en de rest van het continent.
Militairen in de regering Allende. Dat heb ik nooit geweten. Had hij zodoende het Paard van Troje binnengehaald?
BeantwoordenVerwijderen