AMERICA LATINA. 2. HET VOLK REDT HET VOLK

 

Deze door CLAT Nederland uitgegeven poster is een kopie van de poster van CLAT zelve. Aan de rand van de poster staat Bevrijding. De leus met grote letters is "Alleen het volk redt het volk" met daaronder in kleine letters "Voor een arbeidersbeweging als beslissende factor bij de bevrijding van de volkeren van Latijns Amerika".

CLAT is radicaal links maar of dat zo ver gaat dat je hun vakbonden socialistisch kunt noemen zoals in het Wikipedia stukje over Dolf Coppes (zie vorige blog) gebeurt, is de vraag. Er zijn mensen die vinden van wel. Piet Brussel, de voorzitter van de Industriebond NKV, gaat zo ver om  CLAT communistisch te noemen en eigenlijk achter het IJzeren Gordijn van de Koude Oorlog thuishoort. 

Niet helemaal onbegrijpelijk. Zijn generatie herkent de taal van CLAT met zijn klasse analyse, kritiek op het kapitalisme en Noord Amerikaanse imperialisme als communistische praatjes. Bovendien hebben de Amerikanen ons bevrijd van het Nazisme. Wie dat heeft meegemaakt kan maar weinig kritiek verdragen op die bevrijders.

Voormannen van de katholieke vakbeweging als Piet Brussel zijn geschoold in de sociaal christelijke ethiek van pauselijke encyclieken als  Rerum Novarum over arbeid en kapitaal (1891), het modernere Populorum Progressio over de ontwikkeling der volken (1967) en andere encyclieken die het sociale vraagstuk behandelen. 

De encycliek Rerum Novarum legde de basis voor een katholieke sociale leer waarin vakbonden worden erkend als uiting van solidariteit tussen arbeiders in hun strijd voor een rechtvaardig loon, betere arbeidsomstandigheden en recht op bezit. Die erkenning wordt niet vertaald naar een Marxistische klassenstrijd. Integendeel, de encycliek is meteen ook een afwijzing van het Marxistische materialisme,  collectivisme en de dictatuur van het proletariaat.

Maar in het katholieke continent Latijns Amerika, met dank aan de Spaanse en Portugese veroveraars,  heeft Rerum Novarum na bijna 100 jaar maar weinig tot niks opgeleverd. De tegenstellingen tussen arm en rijk, tussen uitbuiting en overdaad zijn er zo schrijnend dat een negentiende eeuwse Marxistische klasse analyse voor de hand ligt. Uitzonderingen daar gelaten bekommert zelfs de katholieke clerus zich weinig over de uitbuiting van de arbeiders en de kleine boeren. 

Het lot van de Colombiaanse priester Camilo Torres is veelzeggend. Met zijn radicale politieke keuze voor de armen in Colombia werd hij door de conservatieve katholieke clerus maatschappelijk in de hoek gedreven waarbij hem ook nog zijn priesterschap werd ontnomen. Hij zag geen andere uitweg meer dan zich aan te sluiten bij een links bevrijdingsleger waar hij na korte tijd tijdens een actie de dood vond.

In veel zich katholiek noemende Latijns Amerikaanse landen wordt zelfs het recht op het organiseren van vakbonden nog steeds niet erkend. Vakbondsmensen worden er openlijk vervolgd en soms zelfs vermoord.

Maar een ding is een klasse analyse maken, een ander is de aanpak van de sociale strijd zelf.  CLAT roept met zijn leus dat  “het volk, het volk zal redden” (El pueblo salva el pueblo) niet op tot een klassenstrijd gevolgd door een dictatuur van het proletariaat of iets dergelijks en houdt zich nadrukkelijk aan het christelijk mensbeeld. De oproep is bedoeld om je lot zelf in handen te nemen en dat ook niet meer uit handen te geven.

Bij CLAT aangesloten katholieke werkende jongeren en vakbonden hebben wat dat aangaat hun lesje geleerd tijdens de revolutie op  Cuba (1958). Ondanks dat zij medestanders waren van de revolutie werd hen na de overwinning van Fidel Castro het recht ontnomen om mee te praten en te doen. Sommigen van hen zijn vanwege hun verzet tegen de dictatuur van Fidel Castro gevangen gezet, anderen gevlucht en actief geworden bij CLAT.