30. HET KAN VRIEZEN, HET KAN DOOIEN. DE AARDE EEN OPEN HAARD?

 

Op 16 januari 2005 werden 378 deeltjes CO2 per miljoen deeltjes gemeten, terwijl dat "normaal" of "natuurlijk" niet meer dan 300 deeltjes behoren te zijn. Op 16 september 2021 werden bijna 417 deeltjes per miljoen gemeten ofwel bijna 117 deeltjes meer dan wat "normaal" of "natuurlijk" heet te zijn. (grafiek: NASA). De vraag is nu of in die tijd sprake is geweest van een dramatische opwarming of dat het allemaal wel meevalt of dat de opwarming"natuurlijk" is.

Aan de basis van de opwarming van de aarde staat een stralingsverschijnsel gekoppeld aan chemische kenmerken van enkele gassen. Een aantal gassen zoals koolstofdioxide of CO2, methaan of moerasgas en stikstof zijn de zogenaamde boosdoeners van de opwarming, tenminste als er teveel (meer dan "natuurlijk") van in de atmosfeer terecht komt, zo is de veronderstelling. Maar wat is teveel? Daar lopen de meningen over uiteen maar voordat ik het daarover heb wat meer over warmte als straling van de zon. 

De atmosfeer laat het zonlicht door maar door weerkaatsing op het aardoppervlak verandert het van golflengte waardoor het niet zo maar terug naar de ruimte kan ontsnappen. Een belangrijke warmtedeken zijn de wolken die ongeveer driekwart van de planeet bedekken en veel warmte vasthouden. Zonder dat deken van wolken zou de aarde een bevroren planeet zijn aldus de Ierse wetenschapper John Tyndall in 1859.

We kennen uit eigen ervaring het verschijnsel dat heldere (wolkeloze) lucht in de winter ’s nachts vrieskou betekent. Een bewolkte lucht betekent daarentegen een zachtere nachttemperatuur. In de woestijn gebeurt hetzelfde. Overdag wordt het bij gebrek aan wolken heel heet, ‘s nachts daarentegen wordt het bij gebrek aan wolken heel koud. De warmte die de woestijn overdag ontvangt, wordt bij gebrek aan een wolkendek niet vastgehouden. 

Maar niet wolken en waterdamp zouden de oorzaak zijn van de opwarming maar de sterk toegenomen CO2 in de atmosfeer. Die hoeveelheid is namelijk door menselijke activiteiten zodanig toegenomen dat volgens de klimatologen zij wel de oorzaak moet zijn voor de opwarming van de aarde. Ik schrijf nadrukkelijk zou moeten zijn omdat niemand met zekerheid kan zeggen of er geen andere oorzaken zijn. Dat kan pas gezegd worden op het moment dat zo een andere oorzaak ontdekt zou worden.

 

De grafiek laat zien dat historisch, over honderduizenden jaren gezien, het aantal CO2 deeltjes nooit boven de 300 per miljoen is geweest tot aan de industriële revolutie. Opvallend is wel dat er altijd variatie is geweest in de hoeveelheid deeltjes CO2 in de atmosfeer. Wat de oorzaken zijn van deze schommelingen zijn, is nog altijd onderwerp van wetenschappelijk speurwerk.

 

De wetenschappelijke hypothese is dus dat de opwarming van de aarde het gevolg is van de toenemende hoeveelheid broeikasgas in onze atmosfeer en dan met name CO2. Dat de hoeveelheid CO2 is toegenomen laat de bovenste grafiek van NASA zien die maandelijks rapporteert hoeveel CO2 er in de atmosfeer zit. Op 16 januari 2005 werden 378 deeltjes per miljoen gemeten. Op 16 september 2021 was dat opgelopen tot 417 deeltjes per miljoen ofwel bijna 40 deeltjes meer in 16 jaar tijds. 

Op het eerste gezicht zou je geneigd zijn te denken wat betekenen nu eenmaal 117 deeltjes CO2 op een miljoen deeltjes in de atmosfeer? Als je de 417 CO2 deeltjes als groene bolletjes tussen een miljoen minus 417 rode bollen voorstelt in een grote ballenbak dan zou je die groene bolletjes slechts met de grootste moeite kunnen vinden.

Toch menen de klimatologen dat die 117 deeltjes extra verantwoordelijk zijn voor de opwarming. Een argument daarvoor is dat zulks in de geschiedenis van de atmosfeer nog nooit is voorgekomen. Dat laat grafiek twee zien. NASA stelt vast dat  “In de afgelopen 171 jaar menselijke activiteiten de concentraties van CO2 in de atmosfeer vanaf 1850 met 48% verhoogd hebben boven het pre-industriële niveau." Daaruit zou je een verband kunnen afleiden tussen de hoeveelheid CO2 deeltjes in de atmosfeer en de opwarming. De veronderstelling wordt verstrekt door het feit dat de hoeveelheid CO2 is toegenomen door het massaal verbranden van fossiele brandstoffen. Het is alsof we van de aarde een open haard maken. 

Je kunt je afvragen of alle ellende al niet begonnen is met het vuur dat Prometeus gestolen heeft van de goden en het aan de mensen heeft gegeven? Volgens de Griekse mythe waren de goden woedend. Oppergod Zeus strafte Prometeus voor deze wandaad, die hij overigens uit liefde voor de mensen gepleegd had. Hij werd vastgeketend aan een zuil in de bergketen Kaukasus en elke dag kwam de adelaar Ethon zijn lever uitpikken en opeten. 's Nachts groeide de lever weer aan, zodat de kwelling opnieuw kon beginnen.

Nu zitten wij met de gebakken peren. We stoken met hulp van fossiele brandstoffen, die overigens een "natuurlijk" of "normaal" product zijn van de aarde en zijn klimaat, als het ware letterlijk de planeet op. Maar wat op het eerste gezicht voor de hand lijkt te liggen, hoeft niet persé ook een oorzakelijk verband te zijn. Daar is meer bewijs voor nodig, wetenschappelijk gebruikelijk door proeven te nemen. 

Maar dat is is in dit geval niet mogelijk. We kunnen de planeet met zijn atmosfeer niet aan proeven onderwerpen en moeten het dus noodgedwongen doen met indirecte bewijzen,  in dit geval de “onnatuurlijk toename” van CO2 deeltjes in de atmosfeer als oorzaak van een “onnatuurlijk” geachte opwarming.

(wordt vervolgd)