 |
| Een vrolijke koe met in haar buik het anti-atoomwapen symbool. Dat symbool was zo populair onder jongeren dat velen het met een ketting om hun nek droegen. (Een affiche van de ontwerper KAFAK. Zie: kafak.nl) |
Voordat ik verder ga met de geschiedenis van het onbehagen in Nederland en de wereld, moet nog een bijzonder geval genoemd worden. In de vorige aflevering over de Club van Rome heb ik de vredesbeweging reeds genoemd die onder leiding van het Interkerkelijk Vredesberaad IKV en Pax Christi een brede verzetsbeweging op de been brachten tegen de plaatsing van kruisraketten. Misschien vergis ik me maar in Nederland was dit wel de grootste uiting van links onbehagen ooit. De oude neutraliteitspolitiek kreeg hierdoor bijna een nieuw jasje.
Na de Tweede Wereldoorlog ontstond een patstelling tussen Rusland en Amerika met daar tussenin een verdeeld Europa, aan de ene kant een Europa dat hoorde tot het VS kamp en aan de andere kant Oost Europa dat hoorde tot de Sovjet kamp. Beide kampen waren op een gegeven moment tot de tanden gewapend met schietklare atoomraketten en alles wat daar militair strategisch bij hoort. Nederland hoorde bij het NAVO kamp.
Het onbehagen over deze Nederlandse positie werd onder de naoorlogse babyboomgeneratie, die zich ook al verzette tegen de Vietnamoorlog, groter naarmate de spanning tussen de VS en de Sovjet Unie steeg. In plaats van een wapenwedloop wilde men een vredesregeling. Vredesinitiatieven rezen als paddenstoelen uit de grond waarbij sommigen zo ver gingen om zich te scharen in het kamp van de Sovjet Unie. Vredesbeweging, anti-kapitalisme en communisme vonden elkaar in de afkeer van een agressieve opstelling van de VS. Dat groeiende linkse onbehagen, rechts voelde zich net zo onbehaaglijk maar was niet van plan concessies aan het communisme te doen, viel merkwaardig genoeg zo goed als samen met een groeiende welvaart.
Je zou bijna de hypothese kunnen formuleren dat naarmate de welvaart steeg, het onbehagen over het kapitalisme en niet te vergeten de consumptiemaatschappij tezamen met de Koude Oorlog en de wapenwedloop in de westerse samenleving groter werd. De naoorlogse generatie beschouwde de naoorlogse verhouding tussen Oost en West niet langer als een onwrikbaar gegeven. Er werd vooral ter linkerzijde flink gemorreld aan de vaststaande politiek ideologische en maatschappelijke opvattingen.
In Nederland werd het verzet tegen atoomwapens ‘Hollanditis’ genoemd alsof het om een virus ging. Vandaag de dag is het moeilijk voor te stellen hoe breed dat verzet was.
“‘Hollanditis’ is de term die gebruikt werd voor het Nederlandse verzet tegen de geplande plaatsing van kruisraketten in West-Europa, beginjaren 1980. Het begrip werd bedacht door de Amerikaanse geschiedkundige Walter Laqueur (geboren in 1921) in augustus 1981 in het artikel ‘Hollanditis: A New Stage in European Neutralism’. Hij wilde hierin onderstrepen dat de weerstand tegen kernwapens zich als een virus over Europa verspreidde. De Hollanditis bereikte in Nederland een hoogtepunt tijdens de grote anti-kruisraketdemonstraties in 1981 en 1983.” (website: historiek.net)
Het verzet tegen atoomwapens en bewapening breidde zich uit naar verzet tegen atoomenergie met de bouw van kerncentrales. Zo mondde het onbehagen uit tot een verzet tegen technologische modernisering. verzet tegen kernwapens en kernenergie werd de kern van het nieuwe onbehagen over de toekomst van de mensheid. Nederland werd geen kernenergieland maar bleef wel trouw aan de NAVO. Uiteindelijk zou de harde opstelling van de VS in 1989 tot de val van de muur leiden en de definitieve ondergang van de Sovjet Unie. De tijd van het neutrale Nederland in een verdeeld Europa was nu voorgoed voorbij.
(wordt vervolgd)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten