DE SPROOKJESJAREN ZESTIG 52, DE PREDIKER

Van Frans Hals (1582-1666) is vrijwel geen religieus werk bekend. Dit portret van de evangelist Marcus behoort tot een serie van vier heiligenportretten. Twee daarvan, Mattheüs en Lukas, bevinden zich in een museum in Odessa (Oekraïne). Dit werk dook in 1972 op bij een veiling in Londen en werd toen toegeschreven aan de 17e-eeuwse Napolitaanse schilder Luca Giordano. Pas na schoonmaak constateerde een expert dat het een werk van Frans Hals was - wellicht geholpen door het monogram FH midden-rechts.

Het is nu (maart 2010) in het bezit van een Duitse kunsthandel. De leeuwenkop op de achtergrond is het vaste attribuut van Marcus. Het evangelie van Marcus begint met het verhaal van Johannes de Doper in de wildernis, waar de leeuw woont. Website Bijbelse Kunst

Ten tijde van de dwaaltocht van mijn verliefde hart stuit ik op een avond in het café O42, in die dagen het centrum van mijn buitenwereld, op de Prediker. Waarom ik uitgerekend hem tegen moest komen? Wie zal het zeggen? Het leven is geen rechte lijn van A naar B maar een permanente chaos waar we met wat passen en meten hier en daar wat orde kunnen scheppen. Uiteindelijk blijkt ook dat een illusie te zijn. Pas met de dood wordt de orde definitief en voor altijd. Tot dan maakt de idee van enige orde het leven alsnog draaglijk. 

Sommigen klampen zich daarom vast aan de gedachte dat een of andere geheimzinnige hand orde schept in het universum. Bijvoorbeeld de hand van God als de grootste Kunstenaar aller tijden. Volgens de Roomse geloofsleer zou Hij zich geopenbaard hebben aan de mensen door zijn eigen Zoon mens te laten worden onder de naam  Jezus Christus. Anderen menen te weten dat het lot van de mensen is af te lezen uit de stand der planeten en sterren tijdens de dag en uur van hun geboorte.

Mooie gedachten maar het enige dat met zekerheid gezegd kan worden, is dat op een bepaald moment in de kromming van ruimte en tijd een man op zijn hoogtepunt zijn zaad heeft gestort bij de eicel van een vrouw waaruit dan uiteindelijk als alles goed gaat na ongeveer 9 maanden een mens geboren wordt. Dat de stand van de planeten en sterren op het moment van de bevruchting enige invloed zouden hebben op je levenslot, is een verleidelijk romantische gedachte die je met het universum verenigt. Een mooie gedachte maar zoals gezegd romantisch. Tegenwoordig kan het bevruchten van de eicel trouwens net zo goed kunstmatig geregeld worden, geen paringsdaad meer voor nodig maar een pipetje en een petrischaaltje in een laboratorium.
Met zijn naam Marcus draagt De Prediker onmiskenbaar de erfenis met zich mee van het Roomse geloof van zijn voorouders. Marcus, apostel en tevens een van de vier evangelisten, was een van de officiële biografen van Jezus Christus, de Zoon van God. Hij begint de biografie van Jezus met Johannes de Doper die de komst van God’s Zoon aankondigt.

“Johannes was dopende in de woestijn, en predikende den doop der bekering tot vergeving der zonden. En al het Joodse land ging tot hem uit, en die van Jeruzalem; en werden allen van hem gedoopt in de rivier de Jordaan, belijdende hun zonden. En Johannes was gekleed met kemelshaar, en met een lederen gordel om zijn lenden, en at sprinkhanen en wilde honig. En hij predikte, zeggende: Na mij komt, Die sterker is dan ik, Wien ik niet waardig ben, nederbukkende, den riem Zijner schoenen te ontbinden. Ik heb ulieden wel gedoopt met water, maar Hij zal u dopen met den Heiligen Geest. En het geschiedde in diezelfde dagen, dat Jezus kwam van Nazareth, gelegen in Galilea, en werd van Johannes gedoopt in de Jordaan. En terstond, als Hij uit het water opklom, zag Hij de hemelen opengaan, en den Geest, gelijk een duif, op Hem nederdalen.” (De Statenvertaling van Het Evangelie volgens Marcus).

Volgens Marcus uit den Bosch zijn er na die tijd nooit meer neerdalende Heilige Geesten in de gedaante van een duif gesignaleerd. Er komt niets geestelijks meer van boven, enkel nog ruimtetuigen, hoogstens signalen van vooruitgang. Voor het overige is het daar boven onheilspellend stil. Wat rest is veel speculatie over ons aardse bestaan door priesters, theologen, filosofen, praatjesmakers en kritiese studenten. De een houdt het bij het oude geloof, de ander predikt een heel nieuw geloof. De chaos is er niet kleiner op geworden.

(verschijnt elke vrijdag)

Elke gelijkenis met bestaande personen of gebeurtenissen berust op louter toeval.