FRANS TIMMERMANS (EEN NABESCHOUWING)

Frans Timmermans op Cuba in januari 2014. Een fotocollage van petrus

Het blijft een politieke mantra in de Nederlandse media: kiezers moeten weten wat er met hun stem gebeurt. Naar aanleiding van de stoelendans rond de Europese topposities komt het weer naar voren. Zo komt Trouwredacteur Christopher Schmidt in zijn artikel over de Europese stoelendans tot de slotconclusie dat nu de manoeuvre met de Spitskandidaten mislukt is het Europees Parlement in 2024 met een kiessysteem moet komen waarbij de kiezers weten wat er met hun stem gebeurt.

Had de Trouwredacteur net iets langer nagedacht dan had hij beseft dat de spitskandidaten voornamelijk bedoeld waren om de kiezer te verleiden op hun kandidaat te stemmen, om hun politieke familie groter te maken en niet om de kiezer te laten weten wat er met hun stem gebeurt. Vooral de sociaal-democratische familie dacht dat het hen met een spitskandidaat uit een klein land als Nederland zou lukken de meerderheid van de Europese christen-democraten te breken. Dat is dus niet gelukt. Weg Timmermans, want het gaat nog altijd om de macht en die komt in het Europees parlement zoals in elk parlement en elk land van het getal en het geld. Dat kunnen we betreuren maar de politieke werkelijkheid is nooit anders geweest en zal ook wel nooit anders worden. Het is al lang mooi dat politieke moraal en ethiek deel uitmaken van het publieke politieke discours.

Dat eerste, de macht van het getal betekende de val van Timmermans en niets anders. Dat wij in Nederland daar graag anders over willen denken is niet relevant als men daar in andere landen met andere politieke culturen anders over denkt. Maar eerlijk gezegd denken wij er vaak zelf ook anders over, tenminste als ons dat zo uitkomt. Nederland is geen heilig boontje in de internationale politiek ook al denken we zelf van wel.

Geen enkele land is dat en geen enkele politieke groepering, internationaal of nationaal.  Neem de internationale vakbeweging die bol staat van solidariteit, sociale rechtvaardigheid en hier en daar zelfs broederschap, de boodschap van de Franse Revolutie. Als er een land in Europa is dat altijd zijn nationale macht inzet dan is het dat land wel. Maar dat terzijde. 

In de praktijk zijn ook in de internationale vakbeweging geld en getal beslissend bij de verdeling van topposities gelegaliseerd door  verkiezingen. De armere of kleinere vakbonden strijken zelden de rijke -westerse- vakbonden tegen de haren in op straffe van geen hulp of steun meer te krijgen. Integendeel, ze proberen via rijkere en grote vrienden alsnog een toppositie te krijgen. Een machtsspel op basis van geld en getal.

In de Europese Unie is dat niet anders. De grote, rijke landen met Duitsland en Frankrijk voorop en in die volgorde, spelen de eerste viool. Daar kan Nederland weinig tegen doen. We zijn aangewezen op het politieke spel naar onze maat, de maat van het getal en de rijkdom. Toen Timmermans als spitskandidaat de sociaal democraten niet verslagen had, viel het Nederlandse politieke spel als vanzelf dood.

Rutte moest ineens aan een dood paard trekken. Niet goed voor Nederland maar Rutte kon niet veel anders. Timmermans had in Nederland namelijk wel gewonnen tot vreugde van de Nederlandse sociaal-democraten en dan is er nog het oranje nationalisme. Rutte kon geen verraad plegen aan “onze eigen man”. Dus als Nederland kun je maar beter geen Nederlandse Spitskandidaat hebben, zeker niet een die de verkiezingen niet wint. 

Voor Rutte zat er niets anders op dan te proberen om Timmermans zoveel mogelijk te behouden op een toppositie en dat is dan ook min of gelukt maar Timmermans is er niet onbeschadigd uitgekomen. Integendeel, hij is zoals we dat zo mooi noemen, aangeschoten wild, ook in de eigen fractie. Hij heeft ze immers niet de overwinning bezorgd. Dat hebben de Oost Europese machthebbers heel goed aangevoeld en daarvan gebruik gemaakt. Timmermans door een zijdeur van het toneel, terug op zijn oude plek, meer zat er niet  in.

Volgens de genoemde Trouw journalist blijven de Oost Europese landen zelf wel met lege handen achter. Dat is waar, maar als machtspolitici hebben ze ook nooit anders gedacht. Ze beseffen maar al te goed dat ze binnen de EU tot op zekere hoogte machteloos zijn, zeker als het om de verdeling van topposities gaat. Maar helemaal machteloos zijn ze nu ook weer niet. Dat bewijst de afgang van Timmermans mede door hun toedoen, maar niet alleen. De Europese Christen Democraten pikten als grootste fractie in het Europees Parlement Timmermans ook niet op een toppositie. Laten we eerlijk zijn, als de Sociaal Democratische fractie het grootste zou zijn geworden, zou ook die geen Christen democraat op een toppositie accepteren.