DE EENZAAMHEID VAN VLAANDEREN 51

 Op de foto Bert Anciaux (1959). Zijn persoonlijke politieke geschiedenis is net zo ingewikkeld als die van België.  Hij volgde in zekere zin zijn vader op die voorzitter was van de Volksunie van 1979 tot 1985. Hij begon in 1986 zijn politieke loopbaan als gemeenteraadslid van Brussel en was Schepen (Wethouder) in die stad van 1992 tot 1994. Van 1992 tot 1998 was hij voorzitter van de Volksunie. Hij wordt verscheidene keren minister van de Vlaamse regering, Senator, Europarlementslid, Vlaams parlementslid, stapte over naar de socialistische partij SP.A, werd senator en fractievoorzitter van de SP.A fractie. Daar tussendoor heeft hij als en ware duizendpoot nog allerlei bijbanen en functies vervult. Daarmee is de politieke loopbaan van Anciaux de vleesgeworden geschiedenis van België geworden. (Wikipedia: Bert Anciaux)

De strategie van de Vlaamse Volksbeweging is om op Belgisch niveau de Franstalige minderheid gerust te stellen dat de Vlamingen hun meerderheid niet zullen gebruiken tegen de Franstalige minderheid en er tegelijkertijd naar te streven dat de centrale regering wordt uitgehold door bevoegdheden over te hevelen naar de gewesten en gemeenschappen. Het zogeheten Egmontpact (1977) zou de eerste stap zijn op deze weg van centraal georganiseerde unitaire staat naar een gedecentraliseerde staat met gewesten en gemeenschappen.

Het Egmontpact kwam tot stand met steun van De Volksunie, de meest Vlaams nationalistische partij in de regering Tindemans II. Niettemin riep het akkoord veel weerstand onder Vlamingen vanwege een teveel aan toegevingen aan de Franstaligen en de hoofdstad Brussel. Toen ook de Raad van State zich kritisch uitliet over het pact was de maat vol. De Vlamingen eisten  heronderhandeling van het pact wat door de Franstalige partijen werd geweigerd.

Het onvoorziene gevolg was verdeeldheid bij de Vlamingen, tussen en binnen de politieke partijen zelf. Bij de Volksunie scheurde de radicale vleugel zich af en vormde de Vlaamse Volkspartij die onder de naam Vlaams Blok aan de verkiezingen deelnam. Deze extreem rechtse partij werd in binnen en buitenland bekend met de leus “Eigen volk eerst”. 

Het Vlaams Blok zou wel eens de eerste politieke partij in Europa kunnen zijn die de naoorlogse banvloek op nationalisme in de politiek doorbrak. Daar schrokken alle traditionele partijen dermate van dat zij een zogeheten “Cordon Sanitaire” rond die partij legden, de onderlinge afspraak het Vlaams Blok nooit te betrekken bij regeringsvorming. Enerzijds begrijpelijk want uitvoering van het partijprogramma van het Vlaams Blok betekende in feite de opheffing van België. Anderzijds is een dergelijke afspraak een inbreuk op het democratisch politieke proces van coalitie onderhandelingen en compromissen sluiten. 

De onenigheid in het Vlaamse kamp en de felle botsing met de Franstalige partijen had ook voor de Belgische socialistische partij desastreuze gevolgen. Ondanks de oplopende spanningen tussen de twee gemeenschappen had die partij tot nu toe het hoofd weten te bieden aan het groeiende nationalisme aan vooral Vlaamse kant. Nu viel ook deze partij als laatste enige echte Belgische eenheidspartij alsnog uiteen in een Vlaamse en Franstalige partij (SP en PS). Het solidaire socialisme legde het loodje tegen het solidaire nationalisme. Dat is niet de eerste keer dat dit gebeurt en het zal ook niet de laatste keer zijn. 

Ondanks zijn desastreuze uitwerking op de Vlaamse beweging heeft het mislukte Egmontpact zijn sporen nagelaten in de Belgische politiek. Het bleef als een rode draad voor de Vlaamse politiek lopen op weg naar decentralisering van de Belgische staat. “Een groot deel van de doelstellingen van het Egmontpact werd later verwezenlijkt, met name de oprichting van de Gemeenschappen en gewesten.” (Wikipedia:Egmontpact).

(verschijnt elke vrijdag)