 |
| Zelfportret met schildersezel, 1935 Brusselmans is hier 51 jaar oud. We zien een ingetogen zelfportret van een robuuste man met klompen aan, symbolisch voor zijn eenvoud en armoede. Op het doek staan brede streken verf alsof hij wil zeggen dit is wat ik heb: verf, penselen, palet, een ezel en mijn vakmanschap als schilder. Dit ben ik en ik kan niet anders. |
Het Gemeentemuseum Den Haag zegt het zelf, de Belgische schilder Jean Brusselmans is een vergeten schilder. Onterecht vonden ze blijkbaar want ze hebben een overzichtstentoonstelling van zijn werk gemaakt. Gelukkig maar want ondertussen had mijn vriend A. mij op Brusselmans geattendeerd. Hij kent Brusselmans nog van zijn tijd op de kunstacademie in Tilburg. Daar had hij geleerd over de Vlaamse expressionisten, impressionisten, de Latemse school en dus ook Brusselmans.
 |
| Stilleven met Rode Kruik, 1933 Een schilderij van dagelijkse gebruiksvoorwerpen geordend als een feest der dingen met daar boven als om het af te ronden dansende bloemetjes. Brusselmans zoekt zijn thema's en inspiratie in het dagelijkse leven. Hij is geen schilder van grootse drama's en gevoelens maar van de eenvoudige en dagelijkse dingen des levens. |
Brusselmans (1884-1953) was een tijdgenoot van Mondriaan (1872-1944) en Picasso(1881- 1973). Je kunt je afvragen hoe hij als tijdgenoot tussen deze twee grootmeesters van de schilderkunst past. In het algemeen kun je zeggen dat Brusselmans in zijn abstractie lang niet zo ver gaat als Mondriaan. Net als bij Picasso blijft de echte wereld zijn ankerpunt maar zonder die te kopiëren. Brusselmans schept zich een eigen wereld net als Picasso.
 |
| Winter in Dilbeek, 1954 (Dilbeek is een Vlaamse deelgemeente van Brussel) Wat me aan dit schilderij verbaasde, is de onhandige manier waarop de rode zon in gele en roze kleuren boven het sneeuwlandschap is geplaatst. Het gele licht wordt als twee vlekken weerkaatst door twee muren. Voor het rest is het een somber schilderij. In het museum hangt een identiek schilderij met dezelfde titel 'Winter in Dilbeek' maar dan zonder die opvallend gekleurde zonsondergang behalve dan de rode zon. Beide schilderijen moeten vlak na elkaar gemaakt. Vond hij het schilderij met alleen de rode zon te somber, te kleurloos? Het landschap is vooral links nogal somber en dik aangezet. Dat is bij het andere schilderij wat lichter waardoor het geheel meer in evenwicht is. In 1950 schildert hij nog eens hetzelfde landschap maar zonder sneeuw maar wel dezelfde boom. Omdat ook dat een droevig gestemd landschap is, valt de vogel die links vliegt juist op. Ik vermoed dat het landschap, een uitzicht is uit zijn huis. |
Hij bekommert zich niet om het klassieke “perspectief” dat in de schilderkunst de grootste bijdrage is aan de “net echt” illusie. Tot ver in de negentiende eeuw was het perspectief de meest geslaagde goocheltruc van kunstschilders om de kijker de illusie te geven dat ze zo goed als naar de werkelijkheid zelf keken. Een illusie waar ondanks de uitvinding van de fotografie veel mensen nog steeds van onder de indruk raken.
 |
| De regenboog, 1932 In een over het algemeen somber schilderij, een grijs-witte, woelige zee met zwarte bootjes en een zwaar blauwe hemel met links verticale strepen die een regenbui moeten verbeelden, hangt als een soort feestelijke decoratie een felgekleurde regenboog. Het is alsof Brusselmans ons wil vertellen dat de wereld geen pretje is maar er toch altijd wel ergens weer hoop aan de horizon ligt. De tegenstelling tussen de regenboog en het sombere landschap geeft het schilderij een spanning waardoor je blijft kijken. Een schilderij om aan de muur te hebben in je slaapkamer aan het voeteneind van je bed zodat je 's morgens met nieuwe moed aan de dag begint. |
Brusselmans kiest voor het zogenaamde ‘primitieve perspectief’ waarbij de volgorde van de dingen op het doek de diepte suggereert. Kinderen doen dat spontaan vaak ook zo. Maar het gaat Brusselmans, Picasso en andere schilders niet om zoveel mogelijk de echte wereld weer te geven maar om langs de weg van de echte wereld hun gevoelens te uiten over die wereld een dat met schilderkunstige middelen als compositie, kleur en thema.
 |
| Het Grote Interieur, 1939 Temidden van een feest van eenvoudige, dagelijkse dingen, zit ene vrouw te lezen. Ook al gene spectaculaire of aandacht vragende activiteit. Integendeel, van het tafereel gaat rust en bezinning uit zoals we dat ook zien in schilderijen van Vermeer. Het raam met de gordijntjes is komisch, alsof je een poppenkast ziet. Nou ja, het leven is ook een poppenkast. |
Wat we bij Brusselmans zien is dat hij de wereld reconstrueert. Hij schildert geen wolken maar construeert ze. Hetzelfde doet hij met landschappen, stillevens enz. Hij neemt de schilderkunstige vrijheid om de dingen te schilderen zoals hij ze ziet, beleeft of voelt. Kennismaking met die wereld van Brusselmans voelt als een bevrijding en dat nu is kunst.
 |
| Naakt met Schelp, 1945 Geen spannend naakt, niet in het minst erotisch. Ze staat er wat verlegen, zelfs onbeholpen bij. De schelp is een symbool voor vruchtbaarheid. heeft Brusselmans dat ook zo bedoeld? De compositie is merkwaardig. Het lijken wel twee schilderijen. Aan de ene kant het naakt met schelp, vaas en schilderij, aan de andere kant het bloedgordijn waar je langs moet kijken om het naakt te zien. Ze is liefdevol en zonder gène geschilderd. |
Van de wereld van Brusselmans of het nu een landschap is, een naakt, een portret of stilleven, er gaat rust vanuit en stilte. Je kun mediteren bij zijn schilderijen. Zijn onderwerpen zijn gewoon, zelfs doodgewoon of alledaags en dat ook geeft innerlijke rust en leidt tot bezinning op het alledaagse leven.
De tentoonstelling ‘Jean Brusselmans’ is te zien in het Gemeentemuseum den Haag t/m 10 juni.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten