VACANTIE IN KLAPPERDORP

Kinderboek uit de jaren 50.

Een goede vriendin van me schreef dezer dagen dat “het een wonder is dat we zo ‘open minded’ zijn gebleven (hoop ik) na al die verderfelijke racistische lectuur op gevoelige leeftijd.” Ze slaat de spijker op zijn kop. Wat hebben wij in de ogen van de anti-racisme actievoerders veel racistische lectuur gelezen. Kuifje in Afrika of misschien nog veel erger ‘Vacantie in Klapperdorp’ met “Nieuwe avonturen van drie pikzwarte nikkertjes Piempampoentje, Pompernikkel en Piepeling” van Piet Broos. 

Die drie pikzwarte glimmende nikkertjes wonen in de Bananenstraat in Klapperdorp dat in Nikkerland ligt. Gelukkig gaan ze vrolijk en blijgemoed door het leven “in toom gehouden door meester Brabbelaar met zijn Spaans rietje en thuis door vader Brommie en moeder Grommie, en op straat door veldwachter Knobbelgans en burgemeester Snorresnar.” 

Zoals je op deze illustratie kunt zien, lijkt Klapperdorp verdacht veel op een Nederlands dorp.

De sfeer in Klapperdorp doet me denken aan de sfeer in de kinderserie “Swiebertje” uitgezonden in de jaren zestig en zeventig. “De sfeer in de serie is die van vóór de Eerste Wereldoorlog, en is sterk hiërarchisch, mogelijk zelfs feodaal getint. De verhalen spelen in een kleinere plattelandsgemeente waar schijnbaar een 'baron' de dienst nog uitmaakt. De aristocratisch pratende burgemeester wordt met 'edelachtbare' aangesproken en heeft een huishoudster in uniform, die de zwerver Swiebertje af en toe een boterham toestopt. De veldwachter Bromsnor - op een gemoedelijke manier likkend naar boven en trappend naar beneden - grijpt iedere gelegenheid aan om Swiebertje zonder duidelijke vorm van proces in het 'hok onder de toren' op te sluiten. Vaak is er een misverstand waarbij Swiebertje ergens valselijk van wordt beschuldigd, maar het loopt altijd goed af.” (citaat uit Wikipedia)

Klapperdorp had zelfs een kerktoren met een haan zoals in Nederland gebruikelijk.
Je zou op basis van zo'n illustratie kunnen zeggen dat wij als kinderen
al vroeg leerden dat in ons dorp ook nikkertjes konden wonen.

De serie was natuurlijk een karikatuur van het echte leven, dat besefte je toen al als kind maar niettemin was het leuk om te zien. Een vrijgevochten zwerver die het aan de ene kant aan de stok had met het gezag maar aan de andere kant door anderen waaronder ook het hogere gezag geholpen werd, waardoor alle avonturen altijd goed afliepen. Hetzelfde patroon vinden we terug bij Suske en Wiske, Lucky Luck; de verhalen van Pietje Bel, Kuifje enz. enz. Klapperdorp is niks anders dan een zwarte versie van deze blanke karikaturale wereld. Klapperdorp is niet echt Afrika en dat besef je als kind al omdat je van jongs af aan geleerd hebt onderscheid te maken tussen de echte en een fantasiewereld.

In onze jeugd hebben we genoten van deze boeken en TV serie met in de hoofdrol deugnieten met een gouden hart. Hun voorgangers zijn Don Quichote en Robin Hood. De deugnieten blijken uiteindelijk helden te zijn in levenskunst, in eerlijkheid en goede bedoelingen. Het echte kwaad werd alsnog gestraft, de goede bedoelingen beloond. Deze karikaturale wereld van kinderboeken en kinderplezier zoals we die ook herkennen in figuren als Zwarte Piet en in de attracties van de Efteling hebben daarom ook niets te maken met opvoeding tot racisme zoals de actievoerders ons willen doen geloven.

De deksel van het Zwarte Piet spel waar we als kinderen
mee speelden. Wie de Zwarte Piet had, verloor het spel.
Iemand de Zwarte Piet toespelen is proberen een ander voor jouw
fouten op te laten draaien.

Net zo min als het zien van geweld in films of op TV in je jonge jaren leidt tot een gewelddadige jeugd of dat zogenaamde  “Entartete Kunst” leidt tot een ontaarde samenleving zoals de Nazi’s beweerden. De relatie tussen fantasie en werkelijkheid is een gecompliceerd spel dat zich niet leent voor een eenduidige verklaring of zelfs verbod zoals de actievoerders willen. Regelmatig is de relatie tussen geweld zien op TV en gewelddadig zijn, wetenschappelijk onderzocht en nooit bewezen. 

Ziel en geest van een mens zijn nu eenmaal oneindig veel gecompliceerder dan een dergelijke eenvoudige voorstelling van zaken. Met het ouder worden zullen de actievoerders dat ook gaan beseffen. Ondertussen zit er niks anders op dan hun (jeugdige) overmoed, ergernis en overspannen gedrag in goede banen proberen te leiden.