NEDERLAND FOTOGRAFEERT BEWEGING

Een foto van Jacques Henri Lartigue

Als verwoed fotograaf heb ik me helemaal gevonden in de NRC fotowedstrijd “Nederland fotografeert” waarbij elke maand een thema wordt opgegeven. Ik beschouw het als een mooie uitdaging om elke maand te onderzoeken hoe het thema het beste fotografisch in beeld gebracht kan worden. Dank zij de pagina met inzendingen kun je ook zien hoe anderen het thema fotograferen en interpreteren. Dat is leerzaam en informatief. Er zitten soms heel verrassende vondsten bij, vondsten waar je zelf nooit op zou zijn gekomen. Natuurlijk barst het ook van de fotocliché's. Het thema 'thuis' van de vorige maand, was aanleiding voor heel veel deelnemers een foto van hun poes of hond in te sturen. Regelmatig telde ik meer dan 10 foto's van het huisdier op een pagina met ongeveer 50 ingezonden foto's. Dat is maar liefst 20% van de inzendingen.

Een foto van Jacques Henri Lartigue

Toen ik las dat het thema voor deze maand 'beweging' is, moest ik meteen denken aan een foto van de Franse fotograaf (en schilder) Jacques Henri Lartigue (1894-1986). Ik ken geen foto die de fascinatie voor snelheid zo mooi en treffend in beeld brengt. Alles erop hoort te staan, staat er op. Een complete foto met zijn niet helemaal scherp afgebeelde autowielen en het zichtbaar grote nummer 6 dat ons vertelt dat het om een autorace gaat, net als de mannen achter het stuur met leren kap en een stofbril op. De naar links hellende, nog net herkenbare toeschouwers versterken die sensatie van snelheid nog eens. Een geniale foto gemaakt in de tijd dat de auto als snelheidsduivel in opkomst was.

Dat Lartigue fotografisch beweging onderzocht blijkt ook uit de afgebeelde foto van de dame die van het bordes springt. Bij een eerste oogopslag weet je niet goed wat je ziet. Zelfs nu is dat nog zo. Hoe vreemd moet die foto in de tijd van Lartigue dan wel niet geweest zijn. Toen waren mensen nog maar nauwelijks gewend naar foto's te kijken. Maar wat in die tijd nog vreemder geweest moet zijn geweest, was het feit dat een vrouw in zo een merkwaardige houding over de trappen vloog. Veel mensen vroegen zich af hoe Lartige dat voor elkaar gekregen had. Niet zo moeilijk zoals hijzelf uitlegde. Hij had gewoon de gouvernante gevraagd om van het bordes te springen. Dat was al.

Een foto van Jacques Henri Lartigue

Dat de mensen zo verrast waren door de foto kwam ook doordat vrouwen in die tijd op waardige wijze behoorden te lopen. Met hun lange rokken kon dat ook moeilijk anders. Vrouwen, zeker als ze uit de hogere klasse kwamen waartoe Lartigue zelf ook behoorde, schreden voorwaarts in deftige houding. Ook dat heeft Lartige gefotografeerd. Springen was er toen dus niet bij. Als je dan ineens een foto met een vliegende vrouw ziet, ben je natuurlijk extra verrast. De foto van een vrouw die vliegt als een vrije vogel lijkt meteen ook een voorbode te zijn van de bevrijding van de vrouw uit haar mode en haar maatschappelijke keurslijf. Je zou kunnen stellen dat Lartigue met deze foto een bijdrage heeft geleverd aan de emancipatie van de vrouw. Lartigue heeft dat toen natuurlijk zelf niet voorzien maar misschien wel voorvoeld. Wij kijkers kunnen dat nu een eeuw later in ieder geval gerust vaststellen.