HELDRING

J.L. Heldring tijdens een forum van de solidariteitsvereniging met de Latijns Amerikaanse vakbeweging  CLAT-Nederland (1982). Aan zijn zijde Wim Jansen van het dagblad Trouw.

Begin jaren tachtig waren de buitenland columns van Heldring in NRC Handelsblad een houvast voor me. Ik was het grotendeels eens met zijn kijk op buitenlandse politiek die uitging van machtspolitieke verhoudingen, een analyse van nationale belangen en rekening hield met de rol van personen in de politiek als ook die van geschiedenis en tijdgeest.

Nu wordt dit als normaal beschouwd maar in de idealistische jaren tachtig waren machtspolitiek en nationaal belang voor de spraakmakende actievoerders verdacht en verwerpelijk. Het ontwikkelings - en vredeswereldje van actiegroepen en comités, NOVIB, de katholieke CEBEMO (tegenwoordig Cordaid), de protestantse ICCO, het Interkerkelijk Vredesberaad IKV, Pax Christi , PvdA Latijns Amerika Commissie (voorzitter Piet Reckman) en journalisten waren zwaar besmet door het socialistische virus. Zelfs democratie als basis voor ontwikkeling werd in vraag gesteld.

Dat was na mijn ervaringen in Midden Amerika onverteerbaar. Toen ik een verslag las van een IKV studiedag getiteld “Kleine landen politiek, een strategie tegen de politiek van de grootmachten” waarin misprijzend werd gesproken over Heldring en democratie, besloot ik hem te schrijven. Hij bleek de nota te kennen en schreef dat hij bitter teleurgesteld was, niet door de strekking, maar door de gebrekkige kwaliteit van het stuk.

Bijna 2 jaar later stuurde ik hem een interview toe met IKV secretaris internationaal Wim Bartels waaruit bleek dat het IKV van plan was zich ook op Derde wereld landen te gaan richten. In zijn column van 31 mei 1983 signaleerde Heldring daarop dat het IKV zich overschatte door te menen dat ze vanwege hun actie tegen de modernisering van de kernwapens op een welwillend oor konden rekenen van de Russische heersers.

In hetzelfde artikel constateert Heldring dat het IKV beleid in Midden en Oost Europa tegenstrijdig was door enerzijds vredesgroepen en dissidenten in Midden en Oost Europa te willen steunen maar anderzijds een dialoog te willen voeren met de regimes in die landen. Een spagaat die niet was vol te houden en door de dissidenten aldaar ook niet begrepen werd. Voor hen was dat vredespolitiek ten koste van hun strijd voor de mensenrechten.

We weten nu hoe het feitelijk is gegaan. De door president Reagan op gang gebrachte modernisering van de kernwapens, waar het IKV fel tegen was, heeft mede –niet alleen – Rusland en de Midden en Oost Europese dictaturen verzwakt en de dissidenten versterkt in hun oppositie (waaronder de Poolse vakbond Solidarnosc en de Tsjechische mensenrechtenbeweging Charta 77) wat uiteindelijk tot de val van de regimes aldaar leidde.

Waarschijnlijk heeft Heldring nooit beseft wat zijn stukken en mijn correspondentie met hem voor mij betekende. Des te meer dank ik hem voor beide. Ik beschouw hem als een leermeester en als een toeverlaat in tijden dat het wel eens moeilijk was om op het eigen kompas te vertrouwen.