22. HOE ZIT DAT IN OSS? SP DOET MEE AAN DE KAMERVERKIEZINGEN.

 

Aan de vooravond van de verkiezingen in 1977 voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal gaf de Nederlandse PTT een postzegel uit. Het ontwerp werd overgenomen door de Socialistische Partij, die een vergelijkbare postzegel gebruikte om Remy Poppe op lijst 15 te promoten.

Door de val van het extra-parlementaire kabinet Den Uyl worden in mei van het jaar 1977 vervroegde verkiezingen gehouden voor de Tweede Kamer.

“De PvdA won, met als verkiezingsleus “Kies de minister-president”, tien zetels en de VVD zes. Nieuwkomer CDA deed het iets beter dan KVP , ARP  en CHU  in 1972. Winst was er ook voor D'66. Vrijwel alle kleinere partijen verloren. Ondanks de winst kwamen PvdA en D'66 niet in de regering. CDA en VVD formeerden namelijk het kabinet-Van Agt I  nadat langdurig was gepoogd een kabinet van PvdA, CDA en D'66 (het tweede kabinet-Den Uyl) te formeren.”(parlement.com) 

De SP doet voor het eerst mee aan deze landelijke verkiezingen. Lijsttrekker is de Rotterdammer Remi Poppe, lid van het van het landelijk bestuur. De SP krijgt landelijk nog geen 0,3% van de stemmen en daarmee geen enkele zetel in de Tweede Kamer.

In Oss behaalt de SP daarentegen meer dan 6% van de stemmen waarmee het de vierde partij in de stad wordt. Het kan niet anders of de partij heeft dit resultaat te danken aan de activiteiten in de wijken, de fabrieken en de eigen huisarts, de rooie dokter genoemd. De SP in Oss trekt de landelijke kar als het gaat om het aantal behaalde stemmen.

Maar van de confessionele politiek zijn ze in Oss nog niet af. De katholieke traditie en cultuur zitten dieper dan de jonge SP’ers in hun idealisme vermoeden.  De KVP, intussen opgegaan in de algemene christelijke partij CDA, haalt bijna 38% van de stemmen en wordt daarmee opnieuw de grootste partij. 

Maar er is groeiende concurrentie. Niet van de SP maar van de PvdA, die behaalt in Oss het nog nooit gehaalde percentage van 31% van de stemmen. Vijf keer zoveel als de uiterst linkse SP.  Dat de PvdA zoveel stemmen in Oss krijgt is grotendeels toe te schrijven aan het  Den Uyl effect. Het kabinet Den Uyl heeft in de periode 1973-1977 furore gemaakt als het eerste linkse kabinet. Het wordt beschouwd als de afrekening met confessioneel Nederland. 

De winst van de PvdA brengt een aardverschuiving teweeg in de landelijke politieke verhoudingen. Toch weet de partij de winst niet om te zetten in politieke macht, in een tweede kabinet Den Uyl. 

Dat komt enerzijds door de verrassend handige politieke manoeuvres van CDA leider Dries van Agt die samen met VVD leider Hans Wiegel een kabinet weet te forceren. “Na dagen van spanning hakte de christendemocratische fractie op 4 november de knoop door: het tweede kabinet-Den Uyl kwam er niet. Uitputtende onderhandelingen waren ten einde. Ondanks tien zetels winst voor de PvdAzou niet ‘links’ maar ‘rechts’ er met de buit vandoor gaan. In de woorden van fractievoorzitter Ed van Thijn was de kabinetsformatie uitgelopen op een fiasco.” (Geen Tweede Kabinet-den Uyl)

Anderzijds het overmoedige radicalisme van de linksige vleugel van de PvdA onder leiding van o.a. de activist Piet Reckman en de links radicale partijvoorzitter Ien van den Heuvel. “In euforische zelfoverschatting wilden sommige kritische leden van geen wijken weten: diverse standpunten werden ‘ononderhandelbaar’ genoemd. Andere sociaal- democraten waren realistischer en waren meer gericht op samenwerking.” (Geen Tweede Kabinet-den Uyl) 

Niks zo dom in het Nederlandse democratische stelsel van politieke minderheden om een kwestie ononderhandelbaar te noemen. Het is de beste manier om alle andere partijen tegen je in het harnas te jagen. Je moet van heel erg goede huize komen om dat te doen.

In Oss schuift de VVD met 15% net weer een beetje op in de Osse kiezersgunst. Minder goed doet D66 het. Deze "links van het midden partij" verliest stemmen aan de PvdA waardoor ze niet verder komt dan 5% van de stemmen. De goede start in Oss tien jaar eerder met 8% van de stemmen wordt daarmee teniet gedaan. De partij wordt in aantal stemmen in Oss zelfs gepasseerd door de SP.