8. AMERICA LATINA. BERKEL AKTIE

 

Berkel Rotterdam. Foto: CLAT Nieuws, februari/maart 1973, 4e jaargang no.2

 

Een van de eerste acties waarmee ik kennis maak is rond Berkel, in Nederland bekend van zijn weegschalen. Normaal gesproken een bedrijf waarbij je niet zoals bij Shell en Philips aan een multinationale onderneming denkt. Eerder denk je aan een onsje minder of mag het iets meer zijn?

Maar Berkel heeft verrassend genoeg een fabriek in Mexico en daar is een CAO conflict gaande. Het toeval wil dat de vakbond van de Berkel werknemers bij een Mexicaanse CLAT vakbond is aangesloten. Zoals het dan hoort bij solidariteit komt het conflict dan bij CLAT Nederland terecht.

De jongerenclub van de Nederlandse vakcentrale NVV en de Wereldraad van Kerken doen mee met de actie. Er verschijnt een gezamenlijk persbericht waarin het conflict wordt uitgelegd. Het begon allemaal met een CAO conflict. Berkel houdt er zich niet aan en dus begint de bond een staking met de ongeveer 80 werknemers.

In plaats van overleg, besluit Berkel het bedrijf doodeenvoudig te stoppen waardoor volgens de Mexicaanse wet de CAO automatisch in de vuilnisbak verdwijnt. Er valt niks meer te onderhandelen.
Maar er is meer. Ook bij Berkel Rotterdam rommelt het. Ondanks de winsten is de afgelopen vier jaar de helft van de werknemers afgevloeid.  Sinds juni 1972 is de ondernemingsraad buiten werking gesteld.

“De vrees bestaat, dat de ontslagen slechts een voorspel zijn tot een algehele sluiting van het Rotterdamse bedrijf. De produktie zou dan worden overgeplaatst naar een ander Europees land of een ontwikkelingsland, waardoor opnieuw 250 man op straat zullen staan”, aldus het persbericht.

Het persbericht besluit dat “opnieuw duidelijk wordt, hoe een multinationaal bedrijf zijn werknemers - waar ook ter wereld - niet ontziet en slechts gericht is op de ‘rentabiliteit’ als het hoogste goed. Arbeiders en hun rechten komen op de laatste plaats. Over U en zonder U.” (2 februari 1973)

Berkel zit maar liefst in 18 landen met ongeveer 4500 werknemers. Het gaat goed met het bedrijf. Over de aandelen wordt een dividend van rond de 14 tot 15% betaalt. 

Volgens Berkel heeft de vakbond met de staking de kip met de gouden eieren geslacht. “Vestigingen van westerse ondernemingen scheppen immers werkgelegenheid in de arme landen. En daar moeten ze blij om zijn en geen praatjes krijgen”,  aldus het persbericht.

Op het verwijt dat het weghalen van winsten uit ontwikkelingslanden slecht zou zijn voor die landen zegt Berkel dat dit een noodzakelijke voorwaarde is om risico-dragend kapitaal aan te kunnen trekken. 

Ongerust door de informatie die via de aktie naar buiten komt, willen de werknemers van Berkel Rotterdam gebruik maken van het recht van enquete om uit te zoeken wat er in Mexico en in andere landen en uiteraard ook in eigen land aan de hand is.

Naast de praktische problemen komt bij de aktie Berkel ook de fundamentele kwestie aan de orde of buitenlandse bedrijfsinvesteringen als die van Berkel wel zo goed zijn voor een ontwikkelingsland. Een niet onbelangrijke kwestie in het debat over nut en betekenis van ontwikkelingssamenwerking voor de ontwikkelingslanden.