4. AMERICA LATINA. VORMINSGWERK

Jan Glissenaar en Peter Pennarts geven in hun fotoboek "Honderden Foto's uit Latijns Amerika voor F. 4,00 " aan hoe belangrijk en moeilijk vormingswerk of het bewust maken van mensen van hun eigen situatie is. Hierboven een foto van indiaanse landbewerkers in het Andesgebergte. In de persoon vooraan aan tafel herkennen we Jan Glissenaar. In hun boek noemen ze de Braziliaanse onderwijskundige Paolo Freire die een methode heeft bedacht waarin leren lezen en schrijven samengaat met het zich bewust worden van de eigen omgeving. Freire moest in 1964 na de militaire staatsgreep zijn land verlaten. Ondertussen maakt Freire met zijn onderwijsmethode opgang in Nederland.

 

Ik ben aangenomen als vormingswerker voor de werkgroepen die de vereniging in verschillende steden en regio’s heeft. De bedoeling is dat ik hen op weg help om greep te krijgen op wat er in Latijns Amerika aan de hand is, hoe een vakbond als CLAT daar wat aan doet en wat we in Nederland kunnen doen om ze daarginds te helpen. Kortom een brug te slaan tussen de mensen daar in Latijns Amerika en hier.

Regel een van het vormingswerk is dat je van mensen houdt en met ze overweg kunt. Van mensen houden is niet zo moeilijk, dat blijven volhouden wel. Mensen zijn nu eenmaal niet volmaakt dus heeft elkeen zijn gebruiksaanwijzing. Dat moet je tot op zekere hoogte accepteren of soms negeren. Dat vereist hoe dan ook geduld. Uit liefde voor de mensen moet je geduld hebben met mensen.

Regel twee is dat je een verhaal moet hebben en dat kunnen vertellen, liefst op een eenvoudige manier. Aan moeilijk doen heeft niemand iets. Wanneer je uit je hart en je eigen beleving vertelt, blijft het verhaal als vanzelf eenvoudig en doeltreffend want dan ben je ook geloofwaardig. Verhalen zonder overtuiging gebracht of verpakt in pretentieuze betweterigheid werken niet. 

Na liefde voor de mensen en een verhaal kunnen vertellen komt regel drie en dat is luisteren. Je moet kunnen praten met de mensen, echt praten vanuit begrip voor hun gemoedstoestand en wat ze bezighoudt. Je moet je zelf als het ware kunnen parkeren, opzij zetten en ruimte maken voor de anderen. Dat valt niet mee maar zonder dat kom je nergens.

Tot slot de inhoud. Het moet verhaal moet ergens over gaan en dan vooral niet over jezelf. Dat werkt niet. Vorming zonder inhoud, zeg maar zonder doel is als timmeren, lassen of metselen zonder plan. Dat levert niks bruikbaars op. Het wordt een rommeltje waarin iedereen de weg kwijt raakt, de vormingswerker en de groep. 

Het doel van mijn vormingswerk is wat heet bewustwordingswerk over ontwikkelingssamenwerking, on ons geval samen met de vakbeweging CLAT tegen armoede en sociaal onrecht in Latijns Amerika.

Regel vijf is actie. Misschien moet dat wel regel een zijn. Hoe dan ook, het hoort er bij. Actie brengt reactie is een natuurkundige en maatschappelijke wet. Reactie kan bewustwordening over de situatie bevorderen. De leden van de werkgroep voeren actie in hun stad. 

Dat kan van alles zijn. De werkgroep Amsterdam onderzoekt het gedrag van Nederlandse ondernemingen in Latijns Amerika. Daaruit kan dan weer een andere actie voortvloeien, bijvoorbeeld naar het bedrijf toe, de werknemers of naar de media. Demonstreren is ook actie, hoe grootschaliger hoe meer effect.  Meedoen met een plaatselijke informatie markt is ook actie.

Elke groep tussen Amsterdam en Breda, van Amersfoort tot Montfoort zoekt daarin zijn eigen weg waarbij ik als vormingswerker zo nodig logistieke ondersteuning verlenen. De plaatselijke groepen nemen deel aan plaatselijke activiteiten van gelijk gezinden in kerken, vakbonden of  Derde Wereld groepen zoals bijvoorbeeld wereldwinkels. In zekere zin zijn dat bondgenoten.