OPSTAND IN BRAZILIË

 

Op zondag 8 januari bestormden duizenden aanhangers van de gewezen populistische president Bolsonaro het parlement, het hooggerechtshof en regeringsgebouwen in de hoofdstad Brasilia. Na laat ingrijpen van politie en leger werd de orde hersteld en meer dan duizend aanhangers gearresteerd. Onderzoek moet uitwijzen hoe dit heeft kunnen gebeuren.

Brazilië is ontsnapt aan een staatsgreep, coupe of putsch. Als maar een onderdeel van het leger mee had gedaan dan was er een misschien wel een burgerkrijg uitgebroken of de regering van de pas geïnstalleerde Lula binnen een week gevallen. De kans dat het leger de kant van de volgelingen van gewezen president Bolsonaro zou hebben meegedaan was niet te verwaarlozen.

Per slot van rekening is Bolsonaro een gepensioneerde militair en als zodanig beschikt hij over veel sympathisanten in het leger. Je zag tijdens de bestorming van de drie machten -parlement, regeringszetel en hooggerechtshof - in de hoofdstad Brasilia dat politie en militaire politie niet of maar lauwtjes ingrepen.

Waarom was Bolsonaro zelf nog voor de officiële machtsoverdracht aan de nieuw verkozen president Lula naar de Verenigde Staten vertrokken? Wat voor een plan zat hierachter? Hem uit de wind houden tot Lula definitief uit de macht gewipt was?

Of had Bolsonaro van bevriende leger commandanten te horen gekregen dat ze niet van plan waren om mee te werken aan een staatsgreep? Dat ze geen herhaling wilden van de periode van de militaire dictatuur die duurde van 1964-1984?

Dat zou mooi zijn. Een leger dat zich afzijdig van de politiek houdt zelfs als iemand uit hun eigen rangen met zijn aanhangers er alles aan doet om via een klacht over verkiezingsfraude zonder bewijs,  de macht te behouden.

Dat zou een bewijs zijn dat de Braziliaanse militairen democratisch volwassen zijn geworden. Niet onbelangrijk voor het vijfde grootste land ter wereld dat met meer dan 200 miljoen inwoners het zevende land ter wereld gemeten naar bevolkingsomvang is en op zeven landen na grootste economie ter wereld.

Het zou een opsteker zijn. Bovendien is de populistische opstand mislukt en ook dat is winst.

Niettemin zou ik als ik Lula was goed uitzoeken hoe het precies zit. Steun van het leger aan de democratie is cruciaal zeker in een continent waar het leger er in het verleden niet voor terugdeinsde om een dictatuur te beginnen.