OORLOGSBULLETIN 15

 

Een van de leukste foto's gemaakt tijdens de studiereis van Nijmeegse Politicologen naar Moskou en toen nog Leningrad (1969). De standbeelden van Lenin stonden toen nog trots overeind.

Strict genomen is dit geen oorlogsbulletin maar eerder een overdenking naar aanleiding van de oorlog en dan met name wat Lavrov heeft beweerd, namelijk dat joden zelf de grootste antisemieten zouden zijn, zoals bijvoorbeeld Hitler. Een antisemitische opmerking die aanleiding is om je af te vragen  hoe antisemitisch men in Rusland is als zo een belangrijk man als Lavrov op het wereldtoneel zo’n opmerking maakt? 

In zijn autobiografie "Mijn Leven" beschrijft Chagall hoe moeilijk het is om in het Tsaristische Rusland van begin twintigste eeuw toestemming te krijgen om naar Petersburg te mogen reizen en daar te verblijven. Dat kan alleen maar als je een beschermheer hebt. In het boek verzucht hij dat Joden net zo weinig tellen als werkvolk.  

Mijn eerste eigen ervaring met racisme, het broertje van antisemitisme, dateert uit de Sovjet tijd (1969) toen ik met medestudenten in een rij voor een restaurant in Moskou stond te wachten. Opeens werd achter ons een jongeman zonder pardon de rij uitgegooid. 

We vroegen aan hem wat er aan hand was. Gelaten vertelde hij ons dat hij als Pool in een rij wachtenden geregeld door Russen wordt gepasseerd met de opmerking dat Russen het recht hebben als eersten een restaurant binnen te gaan. Verzet betekent klappen krijgen vandaar dat hij hardhandig werd aangepakt. Demonstratief nodigden we hem uit bij ons in de rij te komen staan. Dat was onze verzetsdaad, een kleine heldendaad die niks opleverde want de Russen begonnen nu ons groepje opzij of omver te lopen. Daar stopte onze heldendaad abrupt. 

We besloten naar het hotel terug te gaan en daar met onze nieuw verworven Poolse vriend een biertje te drinken. Uit zijn moeizame Engels maakten we op dat Polen door Russen over het algemeen als een minderwaardig volkje worden beschouwd. Wat natuurlijk niet strookt met het communistische ideaal van gelijkheid en broederschap, maar ja wat strookt wel in de Sovjet Unie met de idealen van het communisme?

Onze Poolse vriend die studeerde voor een of andere ingenieurstitel,  had weinig op met het Marxisme. Daar waren wij als rebellen van de jaren zestig het niet mee eens waarop we hem in ons beste Marxistische Engels een lesje gaven in Marxisme te beginnen met de wet van de onderbouw en de bovenbouw waarbij Polen natuurlijk de onderbouw is en Rusland uiteraard de bovenbouw. Of hij onze grapjasserij begreep, vraag ik me af. Wij deden vrolijk en dus dronk hij vrolijk mee.

Een paar dagen later op een avond om een uur of tien stonden we  weer in een rij maar nu wachtend op een taxi om ons naar het hotel te brengen. We hadden een teleurstellend bezoek gebracht aan een communistische versie van een nachtclub met op toneel een kitscherig uitgevoerd ballet door dames gehuld in veel te veel roze tule aangevuld met voor ons goedkope Roemeense champagne. Ook nu werd zo maar ineens een donkerkleurige man hardhandig uit de rij gewerkt. 



We hielpen hem overeind en voerden hem weg van de vijandige rij. Zijn relaas over het gebeurde was kort en krachtig. Georgiërs zijn derderangs burgers. Hoezo derderangs? Stalin himself was toch ook een Georgiër? Was hij dan ook een derderangs burger en verklaart dat zijn bloeddorstig regime? Onze Georgische vriend haalde zijn schouders op. 

Toen hij vervolgens vernam dat wij van Galanski (Holland) waren, was hij blij verrast. Zijn vader was tijdens de opstand van Georgische krijgsgevangenen tegen de Duitsers op Texel geëxecuteerd en ligt daar begraven. Zijn droom was om ooit zijn graf te bezoeken en nu werd hij zowaar van de Russen gered door Hollanders. Wat kan de wereld soms klein zijn! Wij kenden het verhaal van de opstand van Georgische krijgsgevangenen niet maar van nu af aan zouden we het niet vergeten.