DE EBEN-EZER TOREN IN EBEN-EMAEL TE BELGIË

 

De Ebene-Ezer toren met bovenop de uit beton gegoten 4 cherubijnen die de apocalyps aankondigen: stier, mens, adelaar en leeuw. Onderaan de toren de poort die toegang geeft tot verschillende zalen boven elkaar.

In het dorpje Eben-Emael (gemeente Bassenge), gelegen tussen Maastricht en Eijsden in België ligt de Eben-Ezer toren gebouwd door Robert Garcet. In de loop van zijn werkende leven ontwikkelde hij met behulp van de Bijbel een hoogst persoonlijk visie op mens, wereld en geschiedenis die hij als voormalig steenhouwer vervolgens vastlegde in een eigenhandig gebouwde toren van vuursteen. De bouw nam 15 jaar van zijn leven in beslag, van 1948 tot 1963.

De toren met links boven de stier uit de Apocalyps.

Aan weerskanten van de ingang van de toren staan zijn centrale levensopvattingen. Aan de ene kant van de deur de leuzen van de Franse revolutie: Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap, aan de andere kant van de deur de woorden: Liefhebben, Denken en Doen. De toren barst van de symboliek uitgedrukt in allerlei beelden. Dat begint al met de naam van de toren.

Kerkhof bij de kerk van Eben-Emael

Dat is de plaats waar volgens de Bijbel Samuel een steen oprichtte om de teruggevonden vrede te symboliseren. De toren is bedoeld als een symbool tegen oorlog en elke andere vorm van geweld. Daarom wappert elk jaar bij het begin van de lente een vaandel op de toren met de tekst “ en men zal geen oorlog meer leren” aldus de website van het in de toren gevestigde Silex museum. Garcet zelf was een activistische pacifist zo zien we op een naoorlogse foto.

Café 'Chez Lisiane' tegenover de kerk van Eben-Emael

De afmetingen van de toren zijn al even symbolisch. Die zijn gebaseerd op de afmetingen van het bijbelse Nieuwe Jeruzalem maar dan op een verkleinde schaal waardoor de torenzijden elk 12 meter zijn. De toren die naar de hemel reikt symboliseert ook de handreiking van God aan de mensen. bovenop de toren staan beelden die het contact tussen God en de mensen symboliseren. (Wikipedia: toren van Eben-Ezer)

Op een zondagmiddag langs het Albert kanaal in de buurt van Kanne aan de grens bij Maastricht.

Binnen in de toren zijn kamers gebouwd waarin de visie van Garcet op mens en geschiedenis met behulp van geschriften, beelden, foto’s en schilderijen verder wordt ontvouwd. In de zaal der Cherubijnen lezen we stukken uit de Openbaring van Johannes en de geschriften van de profeet Ezechiël. Je vindt er ook een zaal Geospadium genaamd waarin het krijttijdperk volgens Garcet wordt uitgelegd. Garcet heeft dat tijdperk goed leren kennen tijdens zijn werk in een groeve in het Jekerdal, genoemd naar de rivier de Jeker die vanuit België naar Maastricht stroomt.

Er is een torenzaal met de naam “Onder het teken van de openbaringen”. Je ziet er een verzameling moeilijk te begrijpen symbolen en teksten. Ik lees op de website van het museum dat Garcet gewoonlijk aan meerder werken tegelijk begon: schilderen, beeldhouwen, boetseren en schrijven over hetzelfde onderwerp. “De verscheidenheid van zijn uitdrukkingen laat niemand onverschillig. Het geeft hun harmonie ondanks het eclectische en soms de somberheid van de sferen.” Ik was vooral verbaasd over zoveel energie van een enkele man om zijn opvattingen over Bijbel, wereld, God en de mens duidelijk te maken.

Garcet heeft met zijn toren, beeldhouwwerken, schilderijen en teksten geprobeerd een zekere orde in de chaos van de wereld te scheppen. Voor hemzelf is dat zeker gelukt afgerond met een indrukwekkende toren. Maar voor de buitenstaander blijft het moeilijk om tot de orde door te dringen die Garcet voor zichzelf geschapen heeft om de wereld te begrijpen. Het verbaast je maar begrijpen is en blijft moeilijk.