NATUURKUNDIGE FORMULE E=MC2 ALS ECONOMISCHE FORMULE

Winkel in het centrum van Lomé, Togo, 20 februari 2014 (foto:piet nelissen)

E=mc2 is een formule van de grote natuurkundige Einstein. De formule legt een direct verband tussen energie aan de ene kant (E) en aan de andere kant massa (m) en de snelheid van het licht (c). Onlangs kreeg ik de dwaze en in ieder geval onwetenschappelijke inval om de formule toe te passen in de economie, terwijl economie in de zin van natuur- en wis-kunde niet eens een wetenschap is. Economie gaat  net als sociologie en politicologie over mensen en die blijven onvoorspelbaar, ook statistisch. Maar een poging wagen om toch iets van het menselijk gedrag en zijn wederwaardigheden kan natuurlijk nooit kwaad.

In de economische variant van de formule staat de E van Energie voor Economie, de m voor massa mensen en de c voor consumptie. De formule legt zo verband tussen de omvang van de economie E, de hoeveelheid mensen die consumeren (m) en de hoeveelheid consumptie (c). Dat is ook het wezen van de moderne (politieke) economie. Hoeveel consumeert een groep mensen, een staat, een regio, een stad enz. 

Aangezien consumptie de aanjager van de economie is, staat die in de formule in het kwadraat. Zonder consumptie geen economie.We hebben dat de afgelopen crisisjaren dan ook tot in de treuren gehoord. Mensen moeten weer vertrouwen krijgen in de economie en hun geld uitgeven dan gaat de economie weer groeien.

Er zijn zelfs economen die vinden dat je schulden moet maken en de geldpersen moet laten draaien om de vraag naar consumptie aan te jagen wat dan weer de groei van de economie ten goede zou komen en de hoeveelheid werkgelegenheid. Tot hoe hoog je die schulden zou moeten laten oplopen weten ook zij niet. Over het algemeen moet pas gestopt worden als de economie weer goed draait. Dat geld ook iets met wederzijds vertrouwen en vertrouwen in staat en overheid te maken heeft, laten zij buiten beschouwing.

Dat de formule in de praktijk toepasbaar is, blijkt uit de twee volgende voorbeelden. De economie van de USA is de grootste economie in de wereld ( € 15 duizend miljard), niet vanwege het groot aantal Amerikanen (er zijn ongeveer 300 miljoen Amerikanen) maar vanwege hun enorme consumptie. In Amerika is voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid de consumptie gedemocratiseerd met behulp van massaproductie, waardoor producten steeds goedkoper werden. Om de consumptie nog meer te verhogen is de kredietkaart uitgevonden en worden vele soorten leningen verstrekt daardoor kan men in de tijd vooruit consumeren. Betalen komt later. Hierdoor is de massaconsumptie in Amerika tot onvoorstelbaar grote hoogte gestegen.

Tassenwinkel van Delvaux in het centrum van Brussel.
Foto: petrus nelissen, 18 okt. 2015

De economie van China met zijn bijna anderhalf miljard inwoners is op afstand de tweede grootste economie van de wereld ( € 8,6 duizend miljard), meer dan 6 duizend miljard minder dan de USA. China neemt die tweede plaats niet in vanwege zijn hoge consumptie maar door zijn enorme massa mensen. Die is ongeveer 4,5 keer zo groot als die van de USA . Dank zij die enorme Chinese massa zou China met een slechts geringe verhoging van de consumptie wel eens de eerste economie van de wereld kunnen worden.

Nog een voorbeeld. Kijken we naar Nederland dan zie we dat het amper een massa van 17 miljoen inwoners heeft. Toch behoort zijn economie dank zij de enorme hoge consumptie tot de top twintig economieën in de wereld (nummer 17 met ruim € 700 miljard).


Het Afrikaanse Niger heeft ongeveer dezelfde massa aan mensen als Nederland maar zijn economie neemt met een omvang van 4,1 miljard slechts de 117e plaats in op de wereldranglijst. De massaconsumptie in Niger is dus héél ver beneden het Nederlandse peil. De nederlandse consumptie is 140 maal hoger! Zelfs met een flinke verhoging van de consumptie zal het nog lang duren voordat het land Nederland heeft ingehaald. Niger is daarom een heel arm land. Wat dat betekent, is stof voor een volgend blog.