HET IS NOG MOEILIJK WENNEN VOOR DE OPPOSITIE

Tot ver na de Tweede Wereldoorlog was de Tweede Kamer een Herensociëteit waar slechts besmuikt werd gepraat over machtsdeling.

Tot ver na de Tweede Wereldoorlog was de Tweede Kamer een Herensociëtiet waar de kamerleden elkaar beleefd en voorkomend toespraken. De machtsvraag werd omfloerst met beleefdheden en ideologische frases besmuikt besproken. De Heren dienden het land. Suggesties dat het om geld of macht zou gaan, werden als een belediging opgevat. Zelfs de zaakwaarnemers van de arbeidersklasse zoals onderwijzers en dominees, die aan het begin van de Twintigste Eeuw in de Tweede Kamer kwamen, debatteerden op beleefde wijze over de belangen van het proletariaat. Hun vurige woorden werden als vanzelf gedempt door de zware gordijnen, de tapijten en de strak gestreken kostuums.

Nog in de jaren zestig van de vorige eeuw werden de mores in de Tweede Kamer bepaald door bijvoorbeeld de sigaren rokende VVD’er van Riel en diens al wat modernere opvolger Wiegel. Zelfs de communist Marcus Bakker bleef met zijn woorden binnen de bestaande orde. Maar de opstand der horden, die de Spaanse filosoof Ortega y Gasset aan het begin van de Twintigste Eeuw voorspelde als gevolg van de democratisering, was ook in Nederland niet meer in te dammen.

De komst van Nieuw Links, de Politieke Partij Radicalen en wat al nog niet meer ter linkerzijde verscherpte niet alleen de politieke tegenstellingen maar veranderden ook langzamerhand de gedrags - en spreekwijze in de Kamer. Kleding werd informeler met als mooi voorbeeld PvdA leider den Uyl die zelfs als premier in een immer ietwat morsig pak liep. 

Het taalgebruik werd onverbloemd, er werd steeds korter door de bocht gedebatteerd waarbij kamerleden voortaan ook op hun privé leven werden aangesproken. Je zou dat allemaal als verval der zeden kunnen duiden, maar zoals Ortega y Gasset goed had gezien, was dit het gevolg van de verdergaande democratisering dank zij o.a. de opkomst van de massamedia waaronder uiteraard de TV.

Straattaal deed zijn intrede in de Kamer met de daarbij horende straatvechtersmentaliteit (Marcel van Dam en Jan Schaeffer van de PvdA). Het begon in de jaren zestig bij links en nu is het dan via Wilders ook bij rechts aangekomen. Er wordt  recht toe recht aan gevochten om de politieke macht.  Tegenstanders worden belachelijk gemaakt, gekleineerd, getreiterd en gepest. Het mag allemaal. Wilders verkent de grenzen tot het uiterste. De Linkse oppositie is daar nog steeds niet aan gewend. Ze weten niet goed hoe hierop te reageren. Ze worden verontwaardigd over het onfatsoen. Maar het zal ze niet veel helpen. Totdat de kansen keren. Dan begint het hele spel weer van voren af aan maar dan van links tegen rechts.