41. HOE ZIT DAT IN OSS? DE SP EN FRANS TIMMERMANS

SP affiches voor de Tweede Kamer verkiezingen in 1994. In de beginperiode was de SP vooral een tegenpartij, een activistische partij bedoeld om de bestaande orde te ondermijnen. Geleidelijk aan bouwde partijleider Jan Marijnissen aan een breder georiënteerde partij, minder Maoïstisch activisme, meer radicaal socialisme.

 De betekenis van Oss voor de landelijke SP is groot. Er valt veel voor te zeggen dat de SP in Oss de motor is van de landelijke SP. Het succes van de Osse SP is voor een groot deel te danken aan Jan Marijnissen. Hij is een politicus pur sang die zijn partij omsmeedde van een groepje idealisten tot een goed georganiseerde actie machine die de bestuurlijke elite in Oss het vuur na aan de schenen wist te leggen.

Geen wonder dat hij op het hoogtepunt van zijn succes in Oss naar de landelijke SP wordt gehaald. In 1988 stapt Jan Marijnissen over naar Den Haag waar hij de onbetwiste leider wordt van de partij.

“Het zwaartepunt van de beweging was inmiddels verschoven naar de industriestad Oss, waar de partij sinds 1974 in de gemeenteraad vertegenwoordigd was. De voormalige lasser Jan Marijnissen was een van de drijvende krachten achter dat succes. Na het overlijden van Monjé in 1986 nam hij de dagelijkse leiding van de partij over. Anders dan Schrevel en Monjé destijds, was Marijnissen weinig geïnteresseerd in de vraag welke socialistische ideologie nu precies de meest correcte was. Het etiket maoïstisch verdween onder zijn leiding definitief uit beeld: politicoloog Ruud Koole schaarde de SP in 1995 nog slechts om historische redenen onder de communistische partijen.” ( Socialistische Partij (Nederland)

Het leiderschap van Jan Marijnissen is zes jaar na zijn aantreden als partijleider goed voor twee zetels in het parlement.

“Bij de Tweede Kamerverkiezingen 1994 is Marijnissen opnieuw lijsttrekker, en dit keer komt de SP voor het eerst in haar bestaan in het parlement, met twee zetels. Marijnissen wordt fractievoorzitter; Remi Poppe is het andere SP-Kamerlid. Onder de leiding van Marijnissen groeit de SP in de Tweede Kamer naar vijf zetels in 1998, negen zetels bij de verkiezingen van 2002 en 2003, en 25 zetels in 2006. Ook de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 leveren forse winst op.” (Wikipedia: Jan Marijnissen)

Daarmee wordt de SP de derde partij van het land, na het CDA (41 zetels) en de PvdA (33) en voor de VVD (22). De eerste verkenning na de verkiezingsuitslag is dan ook naar de vorming van een kabinet CDA, PvdA en SP. 

“Na vier dagen van verkennende gesprekken met alle fractieleiders wilde Hoekstra vanaf vrijdag 1 december nagaan of een stabiele meerderheidscoalitie met SP, PvdA en CDA mogelijk was. Op maandag 11 december 2006 maakte Hoekstra kenbaar dat deze coalitie niet haalbaar is, omdat de verschillen tussen CDA en SP te groot waren.”

Wat men in de wandelhgangen van den Haag al langer weet, komt vier jaar later via Wikileaks naar buiten: de PvdA bij monde van Frans Timmermans houdt de SP om ideologische redenen buiten de deur waarmee de kans op een centrum links kabinet voorgoed is bekeken.

“In 2011 werd via Wikileaks bekend dat de latere PvdA-staatssecretaris in het kabinet-Balkenende IV, Frans Timmermans, in een brief aan de Amerikaanse ambassadeur had geschreven, en daarmee was PvdA-leider Wouter Bos het eens, dat "samenwerking over links grote groepen kiezers uit het midden zou vervreemden, zowel binnen als buiten de PvdA". Daar voegde hij aan toe dat "het onverstandig is om iemand te vertrouwen die ooit communist geweest is" (SP-leider Jan Marijnissen). (Kabinetsformatie Nederland 2006-’07) 

Dat al ruim 25 jaar eerder de SP zijn oorspronkelijke maoïstische ideologie had afgelegd, was blijkbaar van geen belang. Eens communist of Maoïst, altijd Maoïst zal Frans gedacht hebben.