HET TRAGISCHE LOT VAN DE HAITIAANSE SLAVENOPSTAND

 

Port au Prince 1982

Wat me al heel lang verbaasd is het lot van Haïti. Buurland Dominicaanse Republiek is er veel beter aan toe.Terwijl Haïti een inkomen per hoofd heeft van amper 1300 dollar, is het inkomen per hoofd in de Dominicaanse Republiek 8200 dollar; Dat is zes keer zoveel.

Hoe kan dat? Beide landen hadden tezamen als eiland Hispaniola tot aan 1679 dezelfde Spaanse kolonisator. Het eiland werd in tweeën gedeeld bij de Vrede van Rijswijk in 1679. De Fransen kregen het westelijk deel. Het oostelijk deel bleef Spaans.  

“De Fransen legden suikerplantages aan en importeerden vele slaven uit Afrika. Vanaf de tweede helft van de 17e eeuw werd het land herbevolkt met honderdduizenden slaven, die uit Afrika werden gehaald om —onder erbarmelijke omstandigheden— te werken op de suiker- en koffieplantages. Het werd een van Frankrijks rijkste koloniën. Saint-Domingue produceerde rond 1780 ongeveer 40 procent van alle suiker en 60 procent van alle koffie die in Europa werd gebruikt. De productie van suiker en koffie in de kolonie was groter dan die in de gezamenlijke Britse West-Indische koloniën. Saint-Domingue was in die tijd het welvarendste koloniale bezit van de Europese machthebbers, waardoor het de naam kreeg van De Parel van de Antillen. Kinderen van blanken en slaven vormden een derde bevolkingsgroep, de mulatten." (Wikipedia Haïti)

Door een slavenopstand kwam er een einde aan deze rijkdom die uiteraard alleen ten goede kwam aan een kleine koloniserende elite.

"Na een slavenopstand in 1791 keerde de bevolking zich tijdens de Haïtiaanse Revolutie tegen het Franse bewind in een opstand die werd geleid door Toussaint Louverture. Tijdens de vrijheidsstrijd, die dertien jaar duurde, versloegen de opstandelingen een door Napoleon gezonden leger en verklaarden zich op 1 januari 1804 onafhankelijk van het Franse moederland. Later dat jaar riep Jean-Jacques Dessalines, die Louverture na 1802 had vervangen als leider van de rebellen, zichzelf uit tot keizer Jacob I van Haïti nadat hij ook de naam van het gebied, Saint-Domingue, had gewijzigd in "Haïti". Uit haat tegen de Fransen liet hij alle nog in Haïti aanwezige blanken vermoorden en wettelijk vastleggen dat buitenlanders geen grond mochten bezitten. Door het witte deel uit de vlag van Frankrijk te verwijderen, ontstond de vlag van Haïti." (idem)

Port au Prince 1982

Beide eilanddelen hebben vervolgens een turbulente geschiedenis van dictators, bezettingen en veroveringen. Maar terwijl de Dominicaanse Republiek met zijn inwoners die afstammen van de Spaanse kolonisator ondanks dictators enz. het land wisten op te bouwen, komt het eerste vrije eiland van voormalige slaven er tot op de dag van vandaag bekaaid af.

“Er heerst een zeer hoge werkloosheid van rond de 70 procent. Ongeveer 80% van de bevolking leeft beneden de armoedegrens. Het merendeel van de bevolking is werkzaam in de landbouw, er is maar weinig industrie. Door massale ontbossing en niet-duurzame landbouwmethoden worden grote delen van het platteland bedreigd door erosie en woestijnvorming. De eigen landbouwproductie neemt af en wordt verdrongen door goedkopere import. De infrastructuur van het land is zeer slecht. De VS is veruit de belangrijkste handelspartner.” (idem)

Wat is er de oorzaak van dat Haïti nog altijd in misère leeft? Waarom zijn de Haïtianen er na tweehonderd jaar nog steeds niet in geslaagd om de vernietigde Franse koloniale structuur te boven te komen terwijl dat in buurland Dominicaanse Republiek wel min of meer is gelukt? Is dat omdat zij voort bouwden op de oude koloniale Spaanse structuur en Haïti totaal niet? 

Of zijn er andere oorzaken? Heeft de slavenopstand elk sociaal weefsel kapot gemaakt en is het niet gelukt dat weer op te bouwen? Is er teveel roofbouw gepleegd op bos en land met als gevolg erosie met armoede? 

Is het de bemoeienis van de VS die het land heeft belemmerd zich te ontwikkelen en de naweeën daarvan?? 

"Tussen 1915 en 1934 werd Haïti bezet door de Verenigde Staten ter bescherming van de Amerikaanse economische belangen in het land. De Verenigde Staten verplichtten de bevolking om te werken aan een verbetering van de infrastructuur, met name de wegen. Deze corveeplicht maakte de Amerikanen impopulair en toen zij vertrokken werd dit dan ook ervaren als een tweede onafhankelijkheid.

De periode tussen 1934 en 1957 werd gekenmerkt door instabiliteit. De mulattenelite, de zwarte bevolking en de door de Amerikanen achtergelaten militaire garde probeerden allen invloed te verwerven. Dit leidde tot een snelle opeenvolging van zwakke, corrupte en inefficiënte regimes en presidenten."

Met de komst van dictator Papa Doc en zoon Babu Doc kwam de politieke rust van het kerkhof maar geen economische of sociale ontwikkeling. 

"Tussen 1957 en 1986 werd het land geregeerd door achtereenvolgens François Duvalier, ook wel Papa Doc genoemd, en door Jean-Claude Duvalier (Baby Doc). Het regime van Papa Doc wordt in brede kring gezien als een van de meest onderdrukkende en corrupte in de historie. De regimes van vader en zoon Duvalier brachten veel bloedvergieten met zich mee. Hierbij schakelde Duvalier zijn Tonton Macoutes in. Schattingen van het aantal vermoorde Haïtianen lopen op tot 50.000 in de 28 jaar dat de Duvaliers aan de macht waren, nog los van de vermoedelijk tienduizenden slachtoffers van martelingen en verkrachtingen. De Duvaliers voerden een schrikbewind totdat in 1986 de dictatuur omver werd geworpen. Tussen 1986 en 1990 volgden de militaire staatsgrepen elkaar op. "

Het werd er daarna niet beter op zelfs niet toen de VN ingreep en er een soort van vredsemacht installeerde die ervoor moet waken dat de regering zich min of meer fatsoenlijk gedraagt. Dat is tot nu toe niet gelukt.

Het is treurig te moeten vaststellen dat de erfenis van de slavenopstand tot op de dag van vandaag een mislukte staat is waar leden van de elite elkaar op leven en dood bestrijden om de macht zonder ooit rekening te houden met de noden en verlangens van de bevolking.