SALVADOR DALI PROVOCATEUR (1904 - 1989)

 

'Dali en niets anders' is de titel van de expositie in het Noordbrabantsmuseum met vooral foto's van Descharnes en reclamewerk van Dali.

Het is Salvador Dali zelf die zich een provocateur noemt aldus het Noord Brabants Museum die deze uitspraak van hem groot in beeld brengt. Ik ken het werk van Dali al vele jaren en ik mag hem ondanks zijn grootspraak, bluf, commerciële instelling en dik aangezette eigen roem (eigen roem stinkt, zei mijn moeder altijd). Want je mag veel van hem vinden maar hij kan schilderen, heeft een vrije, rijke fantasie en weet de mensen ondanks zijn narcisme voor zich in te nemen.

Hij had zijn tijd mee met tijdgenoten als Duchamp, Picasso, Paul Éluard, Miró en allerlei andere grote talenten rond de eeuwwisseling. Van de dichter Paul Éluard, zijn beste vriend, stal hij diens vrouw Gala die zich dat liet welgevallen. Ze werd zijn muze en is op veel schilderijen te zien. Op de tentoonstelling zien we beiden vaak samen op de tientallen foto’s van fotograaf Descharnes die huisfotograaf van Dali was.

De tentoonstelling bestaat vooral uit foto's van Dali en zijn vrouw Gala.

 

Dali kun je de voorloper noemen van Andy Warhol. Warhol was net als Dali niet vies van reclame voor zichzelf, van de reclamewereld als zodanig (Warhol kwam uit die wereld), wist ook veel volk rond zich heen te verzamelen, was uitgesproken eigentijds en kon ook schilderen. Maar als ik ze punten moet geven, krijgt Dali toch meer punten dan Warhol.

De door Dali bewerkte etsen van Goya's serie Caprichos.

Dat Dali brutaal was in het zich toeëigenen van werk van anderen blijkt uit zijn eerbetoon aan Goya. Dali maakte exacte repilica’s van de oorspronkelijke zwart-wit prenten van Goya’s serie Caprichos. 

" Los Caprichos zijn een reeks van 80 aquatint-etsen, gemaakt door de Spaanse kunstenaar Francisco Goya in 1797 en 1798. De etsen werden in 1799 samen uitgebracht als een album. Los Caprichos waren bedoeld als een artistiek experiment waarmee Goya de universele dwaasheden van de Spaanse gemeenschap waarin hij leefde wilde uitbeelden. Zo zijn de schetsen gericht tegen de overheersing van bijgeloof, de onwetendheid en onkunde van verschillende leden van de regerende klassen, pedagogische tekortkomingen, mislukte huwelijken en de neergang van de rationaliteit. Sommige van de schetsen behandelen ook het antiklerikalisme. Het werk wordt gerekend tot de verlichting van het 18e-eeuwse Spanje. Goya maakte voor elke ets uit de reeks een korte omschrijving waarin de vaak cryptische betekenis van het werk wordt uitgelegd. Deze omschrijvingen worden tegenwoordig bewaard in het Museo del Prado."

Die aquatint-etsen zijn stuk voor stuk meesterwerkjes die Dali heeft bewerkt en ingekleurd, een soort fotoshoppen avant la lettre. Ik vind het niet zo geslaagd maar misschien komt dat omdat ik een bewonderaar ben van het werk van Goya.

Tegelijk met de Dali tentoonstelling is er ook een Piacsso tentoonstelling van diens serie etsen getiteld 'Suite de Vollard'.

 

Het is prijzenswaardig dat het Noordbrabants museum ons met deze tentoonstelling kennis laat maken met Dali maar als je hem echt wil leren kennen kun je toch maar het beste het geheel aan hem gewijde Dali museum in de Spaanse grensstad Figueres onder het Frans Perpignan) bezoeken en zijn daar in de buurt liggende voormalige woonhuis in Cadaquez.