ER HANGT EEN VERHAAL AAN DE MUUR

Yves Klein, Large Blue Anthropometry (ANT 105), circa 1960, 
Dry pigment and synthetic resin on paper mounted on canvas, 
287,8 x 430 x 4 cm, Guggenheim Bilbao Museum

De meeste schilderijen hebben een verhaal. De manier waarop het geschilderd is, de sfeer die het oproept, de kleurenkeuze en de compositie, de illusie van werkelijkheid enz. Naarmate de tijd vordert en wij het contact met het verleden verliezen, is soms inhoudelijke uitleg nodig over het thema, de afgebeelde persoon enz.

De tijd vervaagt immers de verhalen die indertijd bekend werden verondersteld . Landschappen veranderen, gezichten en zelfs wat op stillevens staat. Door de jaren heen blijft ook veel hetzelfde. Een bos, de horizon, een beek of rivier, een gezicht, een dier, ze blijven herkenbaar. Maar waarom ze zus of zo geschilderd zijn, is in de tijd opgelost. We weten niet wie er op een schilderij afgebeeld staat of welke verhaal in beeld is gebracht.

Maar je kunt natuurlijk ook een schilderij maken dat uitsluitend over zichzelf gaat en nergens naar verwijst, niet naar een verhaal of thema. Het schilderij zelf is het verhaal ook al zie je dat verhaal niet. Dat zijn abstracte schilderijen. Zonder enige voorkennis en kunst kennis zijn ze heel moeilijk toegankelijk zo niet ontoegankelijk. Hoe individueler het verhaal, hoe ontoegankelijker.

Zo een abstract schilderij staat hierboven afgebeeld. We zien een reuze vlek in de kleur blauw op een wit papier dat op doek is gezet. We kunnen en een Rorschach test in zien. Die test is gebaseerd op de menselijke neiging om gevoelens en een interpretatie te projecteren op vlekken. Gebruikelijk zijn inktvlekken. Psychologen trekken conclusies over je diepere karaktertrekken uit de geprojecteerde gevoelens en interpretaties van de vlekken.

Dit doek is geen Rorschachtest. Wat dan wel? Dat vertelt ons de expert van het Guggenheim museum in Bilbao in een Kunstuur programma van AVRO/TROS. 

1. Het is een van de eerste doeken die door middel van een performance tot stand zijn gekomen. 
2. Klein was derhalve een visionair en voorloper.
3. Het is niet zo maar een performance maar een van naakte vrouwen die onder regie van Klein zich vol smeren met verf en dat vervolgens met hun ingesmeerde lichaamsdelen op het doek drukken.
4. De performance werd begeleid door een orkest dat een soort monotone muziek speelt door Klein gecomponeerd. Ook hier is Klein een voorloper. Hij is een van de eersten die minimalistische muziek bedacht.
5. De gebruikte kleur blauw is een eigen mengsel van Klein waarop hij patent heeft.
6. Klein heeft kort geleefd.
7. Een obscuur kleurenfilmpje gemaakt tijdens de performance bevestigt de gang van zaken, al weet je niet precies wat je ziet.

Nu weten we dus waarom het schilderij hangt in een prestigieus (en zo te zien bombastisch) museum als het Guggenheim in Bilbao. Ik snap wel dat veel mensen zich afvragen wat ze hiermee aan moeten. Ik in ieder geval wel. Stel je voor dat honderden jaren geleden zo een schilderij is gemaakt. Zouden we dan vandaag de dag nog weten waar het over gaat? Erger nog, zouden we het willen weten?