DOCTOR IN DE KUNSTEN

In 1917 stuurde de kunstenaar Marcel Duchamp een omgekeerde pisbak in voor een
tentoonstelling. Ondanks dat die geweigerd werd, zorgde Duchamp met zijn inzending
voor een revolutie in de moderne kunst en dat zonder Doctorstitel.

Kunst maken en aan de universiteit promoveren, het klinkt mij in de oren als vloeken in de kerk. Toch is men daar mee bezig op de Universiteit van Leiden, een van de oudste universiteit van ons land. De promotors van deze nieuwbakken studie-tak aan de universitaire boom der wetenschappen, wringen zich in allerlei bochten om het gemakkelijk te maken en het te rechtvaardigen.

Ik lees in de krant dat het niet om wetenschap maar om onderzoek gaat. Je hoeft er, gelukkig maar, niet voor afgestudeerd te zijn zoals bij alle andere promotie onderzoeken gebruikelijk is. De deur staat dus wagenwijd open. Hoewel de selectie van kandidaten zou streng zijn. Waarop dat dan gebaseerd is, wordt niet duidelijk.

Een van die rechtvaardigingen voor het promotieproject is het oude liedje van de titel, het papiertje om toegang te krijgen tot de betere banen met hogere lonen en meer prestige.Slechte motieven voor kunstenaars. Je mag als kunstenaar best geld verdienen en ook nog wel een mooie sociale status hebben, maar het behoort bijzaak te zijn.

De Engelse kunstenaar Damien Hirst vestigde in 1991 zijn naam in de kunstwereld met zijn inzending van een haai op sterk water, getiteld "De fysieke onmogelijkheid van de dood in de geest van iemand die leeft". Hirst is een rijke kunstenaar geworden zonder doctorstitel.

Bezieling gepaard aan intuïtie, passie en nieuwsgierigheid moet de prioriteit zijn. De rest is mooi meegenomen. Is een promotieplaats aan een universiteit de geschikte plek om bezieling met intuïtie, passie en nieuwsgierigheid te hebben? Verrijkt dat je kunstenaarschap nadat je “het vak” geleerd hebt op de kunstacademie, het conservatorium, de fotovakschool, de tekenacademie enz.? 

Ik denk het niet. Eerder het tegendeel. Een promotieplaats slaat je bezieling dood in vergaderingen en debatten over je werk. Je komt niet meer aan kunst maken toe, zo vrees ik. Universiteiten zijn gebureaucratiseerde instellingen met verpletterende spelregels, vakidioten, zout op slakken leggers, kleingeestige druktemakers en vooral citaten en tekst leveranciers.

Een beetje kunstenaar heeft daar geen tijd voor en geen zin in. Kunst is net als het leven veel meer dan wetenschap. Daarom alleen al zou een kunstenaar geen promotie moeten willen. Zouden van Gogh, Rembrandt, Warhol, Bosch, Duchamp en Hirst er wat mee opgeschoten zijn als ze zich gewaagd hadden aan een een promotieprocedure? Maar goed voor de kunst dus dat zij nooit zo gek zijn geweest.