HERMAN BROOD: "KUNST ...BEGIN DRR NIET AN"

De schilderkunst van Herman Brood zou niet museaal zijn omdat zijn schilderkunst teveel een kunstje zou zijn. Een argument dat ik nog nooit eerder heb gehoord. Toch zijn er kunstjes genoeg te zien in musea voor moderne kunst. Wat denk je van de schilderijen van Keith Haring of van het werk van Damien Hirst, om een paar zeer bekende kunstjesmakers in de schilderkunst te noemen?

Het schilderwerk van Brood lijkt een kunstje omdat hij zo snel en ogenschijnlijk gemakkelijk werkt. Dat is te zien in verschillende documentaires die gemaakt zijn. Brood loopt driftig om het schilderij heen dat op de grond ligt terwijl hij een verfroller gebruikt, stukken papier op het doek plakt, verf op het doek smijt met behulp van iets wat op een vaatdoek lijkt en met een spuitbus verf en sjablonen werkt.

Herman Brood, Torso,120x80 cmAfbeelding uit de catalogus 
"That's Life, schilderijen en tekeningen van Herman Brood",
een uitgave van Kijk & Luistermuseum, maart 2007 Bennekom.

In de filmdocumentaire “Kunst... begin drrr niet an”, die hoofdzakelijk over zijn schilderkunst gaat, stelt hij zelf enigszins treurig en spijtig vast dat hij routine matig bezig is maar dat hij nu eenmaal niet anders kan want er moet brood op de plank komen. Brood leeft van zijn kunst. Maar probeer zijn kunstje maar eens na te doen. Dat zal je niet lukken. Trouwens van Gogh die helaas niet van zijn kunst kon leven, schilderde soms ook 3 schilderijen op een dag in zijn typische van Gogh stijl. Maar niemand waagt het om van een kunstje van van Gogh te spreken.

Herman Brood, That'sLife, 100x130 cm
Deze tekening/schilderij staat op de voorkant van de catalogus met dezelfde titel.
"That's Life, schilderijen en tekeningen van Herman Brood",
een uitgave van Kijk & Luistermuseum, maart 2007 Bennekom.

Brood zelf moest niets hebben van de officiële kunstwereld. Met zijn Rock and Roll leven paste hij niet in die wereld. Kunst minnende en kopende burgers begrepen weinig of niks van Brood. Ze waren er zelfs een beetje bang voor deze mateloze drugsgebruiker, anarchist en vrolijke frans. Voor hen was zijn manier van leven een bedreiging.  

Pagina 36 uit de catalogus bij de tentoonstelling "That's Life, Schilderijen
en tekeningen van Herman Brood.
De catalogus is een uitgave van Kijk & Luistermuseum, 
maart 2007, Bennekom.

Zijn schilderkunstige thema's zijn niet klassiek, 'hoog' of 'verheven' en ook niet intellectueel verpakt in hoogdravende taal, zoals je zo vaak hoort en leest in de officiële kunstwereld. Brood is eerder een fotograaf die in plaats van met foto's, met schilderijen, zijn leven en gevoelens probeert vast te leggen. Dat maakt van Brood meteen ook een heel eigentijdse schilder. 

De kunstwereld begreep al net zo weinig van zijn schilderstijl. Die heeft namelijk veel weg van graffiti kunst met spuitbussen, felle kleuren en zwarte of witte omlijningen. Graffitti is een vorm van vandalisme en dus daarom alleen al niet geliefd bij de gemiddelde burger. Het is moeilijk om in vandalisme kunst te zien. Kunst van de straat misschien, maar dat hang je ook niet boven je bank in de woonkamer.

De wereld van kunstgaleries, kunstkenners, verzamelaars en kijkers mag dan moeite hebben met de kunst van Brood, zijn generatiegenoten opgegroeid met Rock and Roll, marihuana, blues van de Rolling Stones en Muddy Waters en graffitti op de muren hadden er van meet af aan minder moeite mee. Zo verging het mij tenminste. Ik herkende in Brood een tijd en generatiegenoot op zoek naar een doel tussen chaos en orde. Brood had daarom van begin af aan zijn eigen publiek die zijn werk kocht.

Herman Brood, SpeedFlight 100x120 cm.
Afbeelding uit de catalogus "That's Life, schilderijen en tekeningen van Herman Brood",
een uitgave van Kijk & Luistermuseum, maart 2007 Bennekom.

Bij nadere beschouwing zien we dat Brood schildert in de stijl van Cobra en dan vooral van Karel Appel en Corneille. Dat zeg ik niet alleen maar anderen meer geschoolde kunstkenners dan ik. 

In tegenstelling tot de COBRA groep had Brood, voor zover mij bekend, helemaal niks met politiek. De COBRA groep was naar de intellectuele mode van die tijd communistisch, Brood was a-politiek. Hij wilde wel graag beroemde mensen ontmoeten, zoals de koningin. Maar tot zijn grote teleurstelling gebeurde dat nooit hoe vaak hij ook voor TV zei dat hij haar graag eens wilde ontmoeten. 

Hoe naïef Brood in de politiek is, blijkt uit zijn ontmoeting met de Surinaamse president Bouterse in Suriname. In de documentaire is dat gesprek te zien. Hoewel Bouterse beschuldigd wordt van het vermoorden van een tiental oppositieleiders en in Nederland veroordeeld is voor drugssmokkel, heeft Brood het enkel over de eenzaamheid die gepaard gaat met het presidentschap. Bouterse reageert nauwelijks. Hij blijft beleefd, dat is alles.

Van Brood wordt ook gezegd dat zijn tekenstijl te vergelijken is met die van de dichter en schilder Lucebert. Hun werelden zijn echter volkomen verschillend. Lucebert rekent af met de klassieke teken- en dichtkunst, Brood tekent zijn eigen wereld van Rock and Roll, drugs, avontuur en mensen.

Met zijn voornamelijk primaire kleurgebruik van rood, geel en blauw bouwt Brood verder op het werk van de wereldberoemde Nederlandse schilder Piet Mondriaan. Er is geen museum voor moderne kunst waar niet op zijn minst ook een Mondriaan hangt. Voor Mondriaan waren de 3 primaire kleuren omlijst met zwart en wit zijn de toekomst van de mensheid. De mens zou weldra zijn eigen wereld scheppen: harmonieus, in balans en in evenwicht. 

Brood schildert met dezelfde kleuren als Mondriaan maar gebruikt die juist om de chaos in zijn wereld te verbeelden op doek. De zinloosheid, leegte en eenzaamheid maar ook de humor en de menselijkheid. Brood is een vat vol tegenstrijdigheden zoals zijn lijnen ook zijn: strakke lijnen en golvende lijnen, strepen en krassen lopen door elkaar in verschillende kleuren. Het zette achteloze spatten, vlekken en druppels, schuine letters enz. op het doek; Ook dat zien we bij Lucebert.

Herman Brood, RedHat, 120x100 cm.Afbeelding uit de catalogus 
"That's Life, schilderijen en tekeningen van Herman Brood",
een uitgave van Kijk & Luistermuseum, maart 2007 Bennekom.

Brood was net als van Gogh een twijfelaar als maar op zoek naar zijn roeping. Dat maakte hem onzeker en wijfelachtig. Net als van Gogh twijfelde ook Brood aan zichzelf, aan de wereld en de mensen. Daarom zijn uitspraak in de genoemde documenaire “kunst... begin drrr niet an”.

Tegelijk heeft hij die mensen lief en wil er het middelpunt van zijn. Daarom trad hij zo graag op TV op. Brood is net als van Gogh een zacht en kwestbaar mens. Zo kwetsbaar dat ze op een gegeven moment geen andere uitweg meer zagen dan hun eigen dood te kiezen.

Reden genoeg dus om Herman Brood in de Nederlandse schilderkunstige canon op te nemen.