GAMBIA , STAMMEN EN NATIE

Man met muts, Dakar, senegal 2005

Gambia is een typisch voorbeeld waar de  democratie maar niet wil wortelen. Er kwamen legers van buurlanden aan te pas, de VN en veel, heel veel bemiddeling van andere Afrikaanse presidenten om de zittende dictator te overtuigen dat hij plaats moest maken voor de pas democratisch gekozen president. 

Geregeld klampen Afrikaanse tirannen samen met hun semi-privé legers zich vast aan de macht. Is het niet ter verrijking van zichzelf dan wel van hun familie, clan of stamgenoten tevens hun vertrouwelingen. Als dat niet meer nodig mocht zijn, wat onwaarschijnlijk is, dan is het wel om te voorkomen dat ze opgepakt worden om nationaal of internationaal bestraft te worden voor het schenden van mensenrechten, geweld en corruptie. 

Motormonteurs, Dakar, Senegal 2005

Dat hun machtswellust ten koste van het eigen volk gaat zal zulke tirannen worst wezen. Het enige volk dat hen echt interesseert is hun familie, clan of stamgenoten. Dat is overigens niet alleen in Afrika zo. In de Arabische wereld gaat het er vergelijkbaar aan toe.  Voor landen in het Verre Oosten zoals Afghanistan en andere landen geldt hetzelfde verhaal.  Deze landen zijn dankzij het Westerse kolonialisme formeel omgetoverd tot natie-staten maar in de praktijk zijn ze nog steeds een samenraapsel van stammen.

De Werkplaats, Dakar, Senegal 2005

Tirannen hebben hun familie en stam nodig als machtsbasis want op hen kun je vertrouwen. Zij zijn persoonlijk loyaal aan je. Met leden van een andere stam weet je het maar nooit. Die hebben een andere cultuur, taal of religie en dat staat verder van je eigen stam af. Ze zijn nooit helemaal te vertrouwen. 

Wie denkt dat het bij ons in Europa met zijn veel oudere natie-staten anders is, vergist zich. Wat denk je van het Vlaams Belang met zijn leus “Eigen volk eerst”? Vervang volk door Vlaamse stam en je weet wat ze bedoelen. Dat die Vlaamse stam een constructie is van de geschiedenis zal ze een zorg zijn zo lang het maar een goed en vooral veilig gevoel geeft.

Werkplaats voor Vrachtwagens, Dakar, Senegal 2005

Ook de groep Wilders kun je langs deze lijn analyseren. Zijn politiek is gebaseerd op de verdediging van de Nederlandse stam tegen vreemdelingen of dat nu asielzoekers zijn, migranten of zelfs inwoners van vroegere kolonies zoals Surinamers en Antillianen. Natuurlijk is de Nederlandse stam geschiedkundig een kunstmatige constructie maar opnieuw, dat is niet erg. Volgens Wilders c.s. is de Nederlandse stam is in ieder geval blank en Christelijk. 

Jongeman aan de kust, Dakar, Senegal 2005

Het stamgevoel is ook in de eenentwintigste eeuwse politiek nooit ver weg. Dat zit veel dieper dan we willen weten. De natie-staat is een constructie die daarover heen gaat maar ze blijft een fragiele constructie. Ook in Europa liggen daarvan voorbeelden tot opscheppen: Baskenland en Catalonië in Spanje, Schotland en Noord Ierland in Groot Brittanië, Vlaanderen in België, Russen in Oekraïne en zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan. 

Jongens in een buitenwijk van Dakar, Senegal 2005

Er zijn twee manieren om de stammen in een land bijeen te houden. De eerste en meest voorkomende is centraal georganiseerd geweld door een tiran, een koning tevens voormalig stamhoofd en sinds de negentiende eeuw een partij zoals bijvoorbeeld indertijd de Communistische Partij in de Sovjet Unie en nu nog altijd in China. Veel wijst erop dat met de verkiezing van president Trump zelfs in de VS een soort van stamgevoel zijn entree doet in de politiek.

Reparateur met lijm, Dakar, Senegal 2005

De tweede en moeilijkste manier om een land bijeen te houden is een democratisch politiek systeem gebaseerd op geheime en vrije verkiezingen van controlerende en wetgevende machten (parlementsleden), de uitvoerende macht (president) wat gepaard gaat met vrijheid van meningsuiting en vereniging vooral ook bedoeld tot zelf organisatie van samenleving en maatschappij.

Stoffen Verkoopster, Dakar, Senegal 2005

De democratische optie is verreweg de moeilijkste omdat het een langdurig, ingewikkeld proces is dat veel wijsheid vergt, een (ingewikkelde) democratische structuur met bijbehorende cultuur en vooral ook een democratisch ingestelde elite met de bijbehorende waarden en normen en bereidheid tot het sluiten van compromissen, de zogenaamde achterkamertjespolitiek. In veel Afrikaanse, Arabische en Aziatische landen en zelfs in een op Europa georiënteerd land als Rusland staan democratische ontwikkelingen nog in de kinderschoenen. Het is zelfs maar de vraag of het ooit zo ver zal komen.

Vrouw en wasgoed in een armoedige wijk van Dakar, Senegal 2005

Na zowat mijn hele leven lang op verschillende manieren gewerkt te hebben in nationale en internationale organisaties voor ontwikkelingssamenwerking ben ik sceptisch geworden over de toekomst van het vreedzaam -democratische- samenleven in veel landen, laat staat in de wereld. Maar hoe sceptisch ik ook bent, als kind van de Verlichting, het Humanisme en met nog altijd geloof in liefde en naastenliefde is er geen andere weg. Dus het blijft doorbijten.

De kleine letters:

Ik ben voor mijn werk nooit in Gambia geweest maar wel in Senegal, het land dat het piepkleine Gambia omringt.