9 MILJOEN VOOR BANGLADESH

Rouwstoet van de Jatiya Sramik Federatie ter herdenking van 111 doden die vielen bij de brand in een kledingfabriek in Ashulia, Bangladesh

Minister Ploumen voor ontwikkelingssamenwerking geeft 9 miljoen Euro om de arbeidsinspectie in Bangladesh te verbeteren. VVD Tweede kamerlid René Leegte (what's in a name?) heeft meteen laten weten zulks overbodig te vinden. Het zou bedoeld zijn om het Nederlandse schuldgevoel af te kopen. Alsof dat verkeerd is. Schuld mag als boetedoening gerust afgekocht worden als je daarnaast ook maar beterschap beloofd. De grote kledingmerken doen dat. Ze hebben een overeenkomst getekend waarin ze beloven erop toe te zien dat hun kleren in Bangladesh voortaan op een fatsoenlijke manier gemaakt worden. Volgens Leegte is daarmee de kous af. Ploumen kan haar knip dicht houden, vindt hij.

Ik ken Bangladesh al vele jaren vanuit mijn internationale vakbondswerk en ik vind het een goed idee van de minister dat geld geeft voor de opbouw van een fatsoenlijke arbeidsinspectie ter voorkoming van het soort rampen zoals we die laatstelijk gezien hebben. Ik heb daarbij niet de illusie dat het meteen ook resultaat zal hebben. Bangladesh is een arm overbevolkt land met ouderwetse, hiërarchische verhoudingen met veel vooroordelen over vrouwen, een onderontwikkeld onderwijssysteem, een verouderde industriële infrastructuur met een heel lage productiviteit en een gebrekkige infrastructuur voor openbaar vervoer en transport.

In de jaren negentig heb ik de grote afstervende jutebedrijven bezocht waar toen nog meer dan 30.000 mensen werkten, soms met hulp van vrouw en kinderen. De jute industrie die ook duizenden mensen op het platteland aan een bestaan hielp, kon niet op tegen de concurrentie van de kunstvezel en plastic. Bovendien was door de overheid niets geïnvesteerd om die bedrijven te moderniseren. Een euvel dat je bijna altijd ziet in genationaliseerde bedrijven in Derde Wereld landen. Ambtenaren snappen niks van de dynamiek van ondernemen en marktwerking. Ze denken eens een product altijd een product. Politici gebruiken de winsten die zulke bedrijven in eerste instantie nog opleveren dan weer voor leuke dingen voor hun kiezers (of zichzelf) in plaats van te herinvesteren in het bedrijf.

Jonge vrouw wordt gered uit het ingestorte Rana Plaza waar tientallen kleine textielfabriekjes werkten. Uiteindelijk vielen er meer dan 1000 doden bij deze ramp.

Tijdens een heel druk bezochte bijeenkomst van de vakbond in een armzalig gebouwtje op het bedrijventerrein van een van de grootste jute fabrieken, bleek dat de vakbond maar amper getolereerd werd. Die zetten immers vraagtekens bij de bedrijfsleiding en de politiek en daar heeft men in een hiërachische samenleving altijd grote moeite mee. Bovendien ontbreekt het de vakbond permanent aan geld maar vooral ook aan opgeleid kader en verantwoordelijke leiders. Het is voor een bedrijfsleiding dan ook niet zo moeilijk om indien nodig vakbondsleiders om te kopen of te verleiden met een beter betaalde job.

Toch vormen vakbonden de enige schakel tussen werknemers, bedrijfsleiding en politiek om duurzame veranderingen in de verhoudingen tussen bedrijfsleiding en politiek te bewerkstelligen. Veranderingen van onderaf, gedragen door de mensen zelf. Ik besef dat dat een lange weg is, voor veel Nederlanders (een VVD'ers die meteen waar voor hun geld willen) een veel te lange en dus kostbare weg. Dat vergt veel geduld, meer dan we gewend zijn in onze eigen samenleving met zijn instantoplossingen die overigens vaak ook niet werken. Echter, als vakbonden belangrijke actoren zien in een industrieel en maatschappelijk veranderingsproces dan zullen we dat geduld moeten hebben.

Ik zou wel willen dat minister Ploumen meer dan nu het geval is, meer oog heeft voor de rol van de vakbeweging in dit langzame maar duurzame veranderingsproces naar nieuwe industriële verhoudingen. Ze nam het woord vakbond maar een keer in de mond tijdens haar gesprek aan de nationale borreltafel van Pauw & Witteman gisterenavond. Van mij mag dat vaker zijn.

Zie ook de blogs: 'Fire in Bangladesh' en 'Murderous working conditions in Bangladesh'