zondag 22 oktober 2017

POWER VROUWEN VAN ORANJE

Aan dit portret kun je met geen mogelijkheid zien, 
dat we hier te doen hebben met een koningin. 
Koningin Emma was dan ook geen echte koningin
 maar regentes tot haar dochter Wilhelmina
het stokje zou overnemen.
Het portret is van 1918 en geschilderd door Jan Veth (1864-1925)

“Power Vrouwen” is een tentoonstelling in het Jan Cunen Museum in de Noordbrabantse Maasstad Oss. De trekkers van de tentoonstelling zijn de Vrouwen van Oranje, portretten van vijf koninginnen, van Koningin Emma tot aan Maxima. Parallel aan deze tentoonstelling loopt een tentoonstelling van fotografe Micky Hoogendijk met de titel “Naakte Emotie” , De Pil van Oss! over de anticoncepteipil van het voormalige Organon en sculpturen van Margot Homan met de titel “Iconisch”.

Gezien de tentoonstelling had de titel ook “Vrouwen van Oranje” of “Oranje Power” kunnen zijn. Wat zijn Power Vrouwen eigenlijk? Worden daarmee “sterke vrouwen” bedoeld of “zelfbewuste vrouwen”?  De uitdrukking “sterke vrouwen” klinkt wat traditioneler, bijvoorbeeld een weduwe met zieke kinderen of iets dergelijks. Het accent ligt op verdragen en overeind blijven, enigszins ouderwetse deugden. Zelfbewuste vrouwen zijn meer managers van hun leven, zelf initiatief nemen, weten wat je wilt, vrij en onafhankelijk zijn.

Was koningin Emma, de eerste in de rij van de Vrouwen van Oranje, een sterke of zelfbewuste vrouw? In ieder geval een weduwe die onverwacht het koningschap op zich moest nemen toen haar man stierf en haar dochter te jong om al koningin te zijn.
Dan ben je een sterke vrouw. Ze stond voor haar tijd dicht bij de burger. Ze heeft het als koningin zo goed gedaan dat daar geen ernstige bedenkingen bij bestaan. Toch een mooi resultaat voor een vrouw in een mannenland wat Nederland toen nog was.  

Een bescheiden koninklijk portret met diadeem van koningin Wilhelmina uit 1938.
De schilder is Lizzy Ansing (1875-1958)

Van koningin Wilhelmina weten we dat ze - excuus voor het woord - een mannetjesputter was. Ook zij wist zich overeind te houden in politiek mannenland, ze organiseerde de regering in ballingschap in Londen tijdens de bezetting van Nederland in 1940-1945 en gaf leiding aan het land na de bevrijding. Als koningin van het vaderland is ze nauwelijks omstreden en ook dat is een prestatie. Ze was een sterke vrouw onder moeilijke omstandigheden, maar zeker ook zelfbewust.

Dit is een klassiek portret o.a. vanwege de achtergrond
met naast haar de buste van haar voorvader Willem van Oranje (1953). 
Juliana zelf is afgebeeld als een voorname en belangrijke vrouw.
Toch overheerst van haar het beeld als de gewone vrouw op de fiets.
De schilder is Bernard van Vlijmen (1895-1977)

Haar dochter Juliana was minder sterk en zelfbewust. Om overeind te blijven in politiek en huwelijk zocht ze steun bij de alternatieve genezeres en handoplegster Greet Hofmans totdat het een politieke rel werd,  aangejaagd door haar echtgenoot Prins Bernhard. Juliana was wel wat mijn moeder noemde een heel gewone vrouw. Ze was daardoor een troost voor al die andere gewone vrouwen in Nederland. Een rol waar je als koningin trots op mag zijn. Zo hou je je vaderland bij elkaar want de meeste vrouwen moeten het met minder doen in het leven dan ze zouden willen.

Overigens is de Oranje dynastie, vergeleken met buitenlandse vorstenhuizen zoals bijvoorbeeld in Engeland, een voorbeeld van bescheidenheid en eenvoud. Het is geen pronk dynastie wat ook niet past in het land van de burger met zijn fascinatie voor gelijkheid. Op de portretten staan dan ook bescheiden koninginnen. Alleen op statieportretten staan ze afgebeeld met ook dan weer bescheiden koninklijke symbolen.

Dit is het populairste portret van Beatrix (1995), 
een zelfbewuste vrouwelijke koningin met een lach.
Dat laatste zie je zelden of nooit in een koninklijk portret.
Daarom is dit schilderij
 waarschijnlijk zo populair.
De kleuren van de Nederlandse vlag
ronden het geheel mooi af.
De schilder is Carla Rodenberg (1941)

Zelfs de sterke en zelfbewuste Beatrix is maar met mate koninklijk. Meer een koninklijke manager die wist wat ze wilde dan een moeder zoals haar moeder Juliana. Ze heeft wel een goed gevoel voor de balans tussen dat koninklijk management en haar gezinsleven. Na de dood van haar man was en is ze een sterke weduwe. Uiteindelijk blijft ook Beatrix binnen de grenzen van de oer-Nederlandse spreuk “doe maar gewoon dan doe je gek genoeg”.

Hier zien we een eenvoudig geklede moderne, zelfbewuste vrouw
die frank en vrij de wereld inkijkt (2013).
Maxima als succesvolle zakenvrouw die én koningin én moeder is.
Een mooi portret van fotografe Rineke Dijkstra (1959)


Maxima brengt een nieuw elan in de Oranje traditie. Ze geeft er met haar Argentijnse achtergrond een Latijns vleugje aan daarbij geholpen door haar schoonheid. Ze is een zelfbewuste vrouw die tegelijk koningin is en moeder. Ze sluit daarmee aan bij de traditie van haar voorgangsters. De fotografe Rineke Dijkstra heeft de schoonheid, eenvoud en het zelfbewuste van Maxima prachtig getroffen in haar portret. Als zelfbewuste vrouw markeerde Maxima door een simpele en intussen beruchte uitspraak in een TV interview haar positie naast haar man koning Willem Alexander.

1 opmerking:

  1. Zover ik er iets van af weet, was Juliana de minst sterke vrouw van de vijf (als koningin).

    BeantwoordenVerwijderen