FOTOGRAAF MARTIN PARR

Links een strandfoto van Martin Parr, rechts een uitsnede uit de film "Alleman" van Bert Haanstra (1963)

 

De onlangs op 79 jarige leeftijd overleden Engelse fotograaf Martin Parr houdt ons met zijn foto’s een genadeloze spiegel voor. Een spiegel waarin we de kwade eigenschappen en soms ook de goed eigenschappen van mensen zien. Hij doet dat op milde wijze en met humor.

Dat is de kracht van zijn foto’s. Hij is geen activist die met een oordeel over mens en wereld, goed en kwaad klaar staat, geen wereldverbeteraar. Hij beseft maar al te goed dat mensen er over het algemeen het beste van maken maar dat het hun soms moeilijk valt. 

Diane Arbus, New York 1968

Parr is een humanist die met zijn foto’s in het spoor treedt van de Amerikaanse fotograaf Diane Arbus, hoewel zij meer overhelt naar het absurde. Parr blijft een gezinsfotograaf, een mens onder de mensen. Arbus staat er geestelijk gesproken meer alleen voor. Zij fotografeerde een vreemde, absurde wereld waarin je je niet altijd thuis voelt. Zij was een fotograaf van de eenzaamheid van mensen.

Toen ik nog eens naar de foto’s van Parr keek waarmee hij bekend is geworden, moest ik ineens denken aan de film Alleman van Bert Haanstra en Simon Carmiggelt, een zwartwit film uit 1963, dus gemaakt vlak voor de opstand van de jongeren, de babyboom generatie van na de Tweede Wereldoorlog.

De film is gedateerd en toch weer niet omdat de culturele onderstroom van het Nederlandse volk (tegenwoordig weggezet in linkse media als “witte mensen”), nog steeds hetzelfde is. We kunnen er onszelf nog steeds in herkennen ook al zijn we van een andere generatie.

Ondanks de ontkerkelijking is Nederland in wezen nog altijd een calvinistisch land, houden van regels en zuinigheid, erotiek en naakt is niet ons ding, we zijn nuchter en praktisch (doe maar gewoon dan doe je gek genoeg), verdraagzaam maar wel met voor iedereen een eigen voordeur.

Wonderlijk is te zien dat Haanstra soms op dezelfde beelden uitkomt als Parr. Vooral de opnames op het strand getuigen van dezelfde blik van de twee beeldende kunstenaars als het om gewone mensen gaat, een blik met humor, warmte en gevoel voor het absurde. De teksten van de schrijver Simon Carmiggelt ondersteunen de beelden met zijn bekende humoristische mensenliefde.

Je zou Parr ook een antropoloog met ene camera kunnen noemen zo goed legde hij met zijn foto’s de volkscultuur in Engeland en later zelfs in het buitenland vast. Dat is de documentaire kant van zijn werk. Dat maakt dat zijn werk blijvend en herkenbaar zal blijven. Uiteindelijk blijven we mensen, wat we ook doen.