Jan Cremer, de kwajongen van de Nederlandse litteratuur en in mindere mate in de schilderkunst, is overleden. Zijn naam en faam als schrijver berust op een boek maar wat voor een boek. Volgens een documentaire op TV is zijn boek ‘Ik, Jan Cremer’ het meest vertaalde Nederlandstalige boek met 4 miljoen exemplaren wereldwijd. Ik geloof het graag. Het boek leest als een brutale schelmenroman over vrouwen, seks en reizen.
In het boek leeft Jan zich uit in losbandige seks uit naam van de vrij lustbeleving, lustbeleving als doel op zich net als reizen.Met zijn boek Ik Jan Cremer zette hij de toon voor de jaren zestig en de daaropvolgende jaren. Tot op de dag van vandaag leven we in het in het ik-tijdperk, worden leven en vrijheid gelijkgesteld aan lustbeleving en zoveel mogelijk reizen.
Het boek van Jan is een uithangbord om te leven als de ultieme consument. Seks en reizen zijn consumptie artikelen geworden waarvan het de kunst is om er zoveel mogelijk van te genieten in je leven.
Ik, Jan Cremer is zeker een geruchtmakend en veel gelezen boek, maar inhoudelijk zijn de boeken van vroeger geboren schrijvers als Jan Wolkers (1925-2007) en Gerard Reve (1923-2006) sterker. De boeken van deze beide schrijvers gaan nog ergens anders over dan alleen seks en reizen. Niettemin is het boek van Jan een fenomeen dat de overgang van een sober Nederlandse samenleving naar een samenleving van overvloed markeert.
Als schilder heb ik Jan Cremer nooit goed gekend. Ik kwam zijn schilderijen met tulpen wel eens tegen in een galerie in Amsterdam. Ik vond het geen sterke schilderijen, zeker niet vergeleken met die van Karel Appel, Corneille, Lucebert en later Armando.
Ook hier geldt wat ik al schreef over zijn boek. Het werk van Cremer blijft voornamelijk aan de buitenkant. Natuurlijk, sommige van zijn schilderijen zijn bijzonder expressief, met dank aan de kleuren rood en zwart, maar overtuigen minder dan die van de genoemde kunstschilders.
Maar net als in de litteratuur is hij ook in de schilderkunst een fenomeen, eentje dat altijd wel gesignaleerd zal worden aan het firmament van de Nederlandse schilderkunst.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten