DE CHINESE GOELAG VOLGENS AI WEIWEI

 

 Ai Weiwei and his father, Ai Qing, pictured at Farm 852 labor camp, Heilongjiang, China, in 1958. (Ai Weiwei Studio)

Wat is communisme in de praktijk? Als je Marx , Engels, Lenin en vele navolgers moet geloven is het de poort naar de ideale wereld van gelijkheid en eeuwigdurende vrede. We weten ondertussen dat dit niet klopt maar wat is het dan wel? Tot nu toe altijd een dictatuur en dan niet zo maar een, maar met strafkampen die doen denken aan de concentratiekampen in Nazi Duitsland. Zo kennen we van de Russische schrijver Solzjenitzin de boeken over de Russische Goelag Archipel, het uitgebreide netwerk aan strafkampen verspreid over Siberië waar miljoenen Russen dwangarbeid moesten verrichten vaak tot hun dood toe. In het huidige Rusland wordt aan de Goelag slachtoffers en hun verhaal geen recht gedaan.

Maar hoe zit het met China? Er was een tijd dat China leek vrijgesteld te zijn van de horror van het communisme, de revolutie die zijn eigen kinderen opvreet. Intussen dringen berichten uit Tibet en over de behandeling van Oeigoeren in het huidige China stukje bij beetje door en die liegen er niet om. De Chinese variant lijkt de Russische Goelag naar de kroon te gaan steken.

De Chinese kunstenaar Ai Weiwei in zijn boek “1000 jaar vreugde en verdriet” doet verslag van zijn belevenissen als kind in wat je de Chinese Goelag kunt noemen. Samen met zijn vader en een oudere broer was hij verbannen naar de rand van de Gurbantünggütwoestijn, lokaal bekend als Klein Siberië. Zijn vader was gebrandmerkt door de communistische partij als “groot rechts element” en “bourgeois schrijver”, een bekende methode onder communisten om vermeende onbetrouwbare burgers te “ontmenselijken”.

“In het midden van het hoofdkwartier van de compagnie stond een auditorium met op de gevel een ster met vijf punten, waarvan het heldere rood tot een roestkleur was verbleekt. Hier in het productiekorps had het auditorium dezelfde status als een voorouderaltaar in vroeger tijden; Inmiddels trof je dit soort gebouwen over in China aan, in fabrieken, communes, overheidsinstellingen, scholen en legereenheden. Boven de ster hing een portret van Mao, met links en rechts van hem Marx en Engels en rechts Stalin, die allemaal in de verte staarden met hun gezichten naar het midden van het gebouw gewend.
Iedere avond na het eten kwam de hele compagnie opdraven voor een vergadering, ongeacht hoe uitgeput iedereen was na een dag van zware arbeid. Onder het schelle licht van een kwiklamp zaten dan 240 arbeiders en hun gezinnen op meegebrachte stoeltjes te luisteren naar het ideologisch verslag van de politieke instructeurs, met een analyse van de politieke ontwikkelingen op nationaal niveau. In deze tijd , waarin ‘de politiek’ zich uitwerkte tot alle aspecten van het leven, moest iedere ochtend bij zonsopgang navraag worden gedaan naar de instructies van voorzitter Mao voor werk en studie. Aan het eind van de dag werd dat ritueel min of meer herhaald en werden de werk - en studieresultaten van die dag weer aan de voorzitter gerapporteerd. Het was aan de politieke instructeur om richtlijnen te geven voor het uitvoeren van de partijlijn, de implementatie van het partijbeleid, de uitvoering van de besluiten en directieven van hogerhand en de studie van het marxisme -leninisme en hert Denken van Mao Zedong. Daarna beoordeelde de bevelhebber het werk van die dag en verdeelde hij de taken voor de dag erna.” (blz. 17-18) 

De leer van de westerse Marx en Engels blijkt geschikt te zijn om de meest wrede dictaturen te ondersteunen, nota bene in landen die een lange eigen geschiedenis hebben zoals Rusland en China. Wat is het dat het Marxisme zo aantrekkelijk maakt in deze landen die al eeuwenlang een eigen cultuur hebben? Het strak geformuleerde klassendenken, het Marxistische idee van een dictatuur van het proletariaat, de belofte van een aards paradijs? Ik vermoed een mengeling van dit alles. Maar dan blijft het alsnog vreemd dat een westerse leer als het Marxisme zo aantrekkelijk is voor niet westerse landen.