21. HET BELOOFDE LAND. REVOLUTIE BINNEN DE REVOLUTIE?

Régis Debray (midden) gevangen genomen in Bolivia legt verklaringen af voor de Boliviaanse pers.

  

De dood van Camilo Torres (1966) en die van de Cubaans-Argentijnse revolutionair Che Guevara in Bolivia een jaar later, bevestigen de scepsis van Rosier over de gewapende revolutie. Ik begin zijn scepsis te delen waarmee niet gezegd is dat de Cubaanse revolutie niet op zijn minst een poging is om een nieuwe maatschappij en een nieuwe mens te scheppen. 

Heeft de dood van Che Guevara (1967) in Bolivia een jaar na die van Camilo Torres niet bevestigd dat de Cubaanse revolutie niet voor herhaling vatbaar is op het continent, zelfs niet onder leiding van een doorgewinterde revolutionaire commandant als Che Guevara? Wordt daarmee het onder linkse studenten veel gelezen boek ‘Revolution in the Revolution’ van de Franse filosoof en schrijver Regis Débray niet door de werkelijkheid achterhaald?

“During the late 1960s he was a professor of philosophy at the University of Havana in Cuba, and became an associate of Che Guevara in Bolivia. He wrote the book Revolution in the Revolution?, which analysed the tactical and strategic doctrines then prevailing among militant socialist movements in Latin America, and acted as a handbook for guerrilla warfare that supplemented Guevara's own manual concerning the topic.” (Website: Régis Debray)

Che Guevara had zich voorgenomen om de daad bij het woord te voegen en na zijn succesvolle revolutionaire actie met Fidel Castro op Cuba opnieuw guerrillero te worden. Deze keer in Bolivia, het land dat volgens hem het meest geschikt was om met zijn strijdgroep de vonk van de revolutie te doen overslaan naar de bevolking. Maar het ging gruwelijk mis. Guevara betaalde zijn revolutionaire experiment net als Camilo Torres met zijn dood. Debray kwam er alsnog goed vanaf.

“Guevara was captured in Bolivia in October 1967; on 20 April 1967 Debray had been arrested in the small town of Muyupampa, also in Bolivia. Convicted of having been part of Guevara's guerrilla group, Debray was sentenced on 17 November to 30 years in prison. He was released in 1970 after an international campaign for his release which included appeals by Jean-Paul Sartre, André Malraux, General Charles de Gaulle and Pope Paul VI.” (Wikipedia: Régis Debray) 

Wat er precies is mis gegaan, is nooit helemaal duidelijk geworden. Was het verraad door de Boliviaanse Communistische partij die als orthodoxe partij weinig moest hebben van de ideologische nieuwlichterij van Guevara en Debray? Heeft Fidel Castro zelf het experiment uiteindelijk geboycot? Of was de onderneming tot mislukken gedoemd omdat het Boliviaanse leger werd geholpen door de Noord Amerikanen?

Wat in het vuur van de revolutionaire ideeën nog wel eens vergeten wordt, is dat Colombia en Bolivia alles behalve overzichtelijke landen zijn zoals het eiland Cuba. Colombia is een immens groot land (27 keer Nederland ofwel zo groot als Frankrijk en Spanje samen) waar je je pas een voorstelling van kunt maken als je er rond reist. 

Je kunt je er betrekkelijk gemakkelijk met een legertje schuil houden in het ondoordringbare oerwoud dat grenst aan de Amazone wouden, in het ontoegankelijke hooggebergte van de Andes of de uitgestrekte pampa’s, zoals de ELN en de FARC doen, maar dat betekent tevens dat je zo goed als afgesneden bent van de bevolking en die heb je wel nodig voor een volksopstand. 

De FARC en de ELN maken het leven op het dun bevolkte platteland onveilig en gewelddadig met hun aanslagen en overvallen op afgelegen politieposten. Militairen controleren op doorgaande wegen het busvervoer en de passagiers. Dat versterkt het gevoel van onveiligheid zeker als je ook nog eens allemaal uit de bus wordt gehaald, in een rij aan de kant van de weg wordt alsof er een massa executie wordt voorbereid. Zo erg is het gelukkig niet. We worden  stuk voor stuk gefouilleerd. Ondertussen is het doodstil. Niemand praat uit angst of om erger te voorkomen. Dat de bevolking hier niet op zit te wachten, is wel duidelijk.

(wordt vervolgd)