DE EENZAAMHEID VAN VLAANDEREN 50

 Tropisch Namaakterras midden op straat in het centrum van Antwerpen (1993)

In 1962 werd de wet op de taalgrens aangenomen. Daarmee zou de Vlaamse ontvoogding voltooid kunnen zijn. Immers, met de taalgrens beschikken de Vlamingen als het ware voortaan over een eigen land waarin de Vlaamse taal met bijbehorend cultuurgoed de enige officiële taal is. Meer valt er niet te halen tenzij men een sprong in het diepe waagt naar een onafhankelijk Vlaanderen of ligt daar nog iets tussenin?

Het lijkt er op dat wanneer een proces van ontvoogding van een volk succes heeft het niet zo maar te stoppen is, ook niet met een taalgrens. Zie Catalonië in Spanje, de Noord Ierse katholieken, de Albanezen in Kosovo, de Moslims in Bosnië -Herzegovina en zo verder. De meerderheid van de Vlamingen was niet toe aan onafhankelijkheid maar meer autonomie en zelfstandigheid staan nog steeds op de verlanglijst. Ze kozen voor de weg van eenheid in verscheidenheid, ofwel de federalisering van België. Die keuze vergt gecompliceerde “staatshervormingen”, een proces van lange adem. 

De eerste Staatshervorming (1970) is bedoeld om de na de taalgrens opgelopen spanningen tussen de twee taalgemeenschappen met “nieuwe evenwichten” in het gareel te houden. Het zijn ingewikkelde grondwettelijke aanpassingen van de gebruikelijke democratische spelregels tussen meerderheid (Vlaams) en minderheid (Franstalig). Daarmee doet een nieuwe Belgische uitvinding, die van de GrendelGrondwet, zijn entree in de Belgische politiek, naast de frieten, het Atomium, de saxofoon en de Duvel. Zo ver ik weet, komt zo wet in geen enkel ander land van de wereld voor.

Met de GrendelGrondwet worden de gebruikelijke meerderheidsregels voor democratisch politieke besluitvorming vervangen door een ingewikkeld stelsel van procedures ter bescherming van de omvangrijke Franstalige mindderheid. De wet zelf kan evenmin bij enkelvoudige meerderheid veranderd worden. Er is een tweederde meerderheid nodig in het unitaire(nationale) parlement én in elke taalgroep in het parlement. Dit betekent dat de Franstalige minderheid ten allen tijde een wetswijziging kan blokkeren, tegen de meerderheid van Vlamingen in.
Extra ingebouwde zekerheden ter bescherming van de (Franstalige) minderheid tegenover de (Vlaamse) meerderheid zijn de “alarmbelprocedure” en  het inroepen van “een belangenconflict”. Die procedures verplichten tot compromissen. Eenzijdige meerderheidsbesluitvorming is uitgesloten. (Wikipedia: Grendelgrondwet)

In ruil voor deze garanties aan de minderheid wilden de Vlamingen meer autonomie voor hun taal en cultuur. Daartoe werd de nieuwe politieke entiteit van autonome cultuurgemeenschappen in het leven geroepen,  die worden bestuurd door cultuurraden “(respectievelijk de Raad van de Franse Cultuurgemeenschap en de Raad van de Nederlandse cultuurgemeenschap) bestonden uit de taalgroepen in het nationale parlement. Zij kregen ook wetgevende bevoegdheden die ze uitoefenen door middel van decreten. Die decreten werden uitgevoerd door een minister van Cultuur, één voor elke taalgroep, in de nationale regering. De cultuurgemeenschappen zijn bevoegd voor cultuur, zeer beperkte onderwijsmateries en bepaalde aspecten van de .taalwetgeving." (Wikipedia:Staatshervorming België)

Het nationale parlement valt daardoor uiteen in twee deelparlementen als het om bepaalde materies als taal en cultuur gaat. Een unieke constructie om eenheid te behouden waar ook verdeeldheid is. Maar niet alleen taal en cultuur houden de taalgroepen gescheiden. Wallonië zit intussen in een economische malaise en derhalve dringend verlegen om gepaste sociaal economische bevoegdheden voor hun eigen landsdeel. Aan deze eis wordt tegemoet gekomen met de totstandkoming van gewesten die bestuurd worden door gewestraden.
 
Om tegemoet te komen aan de vraag van Wallonië om sociaaleconomische bevoegdheden te krijgen, worden in de Grondwet de gewesten opgenomen, met vermelding dat de bevoegdheden later geregeld zullen worden. Dit staat bekend als artikel 107quater. Met de wet van 1 augustus 1974 werden voorlopige gewestraden geïnstalleerd, die tot in 1977 zouden bestaan. (Wikipedia: Staatshervorming België) De federalisering van België lijkt met deze eerste staatshervorming in volle gang gezet.

(verschijnt elke vrijdag)