DE EENZAAMHEID VAN VLAANDEREN 42

Joodse man in de joodse wijk van Antwerpen, 1994

Dat een beweging tot behoud van de moedertaal begint als een culturele beweging zoals in België is gebeurd, spreekt voor zich. Per slot van rekening is taal het belangrijkste instrumenten om je geestelijke leven, je gedachten en je gevoelens uit te drukken en met anderen een (taal)gemeenschap te vormen. Zonder taal geen gemeenschap. Schrijvers en dichters zijn zich daar bijzonder bewust van. Hun beroep is immers taal.

Een mens kan zonder taal geen volledig mens worden. Zonder taal geen individuele en collectieve menswording; geen ik, geen jij en geen wij. Met taal krijgen we greep op de wereld en scheppen we onze eigen wereld. Taal maakt ons tot kleine goden. De Evangelist Johannes, de dichter onder de Evangelisten, begint zijn evangelie niet voor niets met het vers “In den beginne was het Woord, en het Woord was bij God, en het woord was God.” Voor hem is het Woord -de taal- zo belangrijk voor onze menswording dat het van God gegeven moet zijn. Zonder taal zouden wij mensen ons niet onderscheiden van de dieren of de planten. Taal is een goddelijke gift, net zoals het vuur in de Griekse mythologie.

Wie de mens zijn taal afneemt, snijdt hem of haar af van zijn geestelijke wereld en neemt bijgevolg zijn beschaving af en daarmee de mogelijkheden om mens te zijn in zijn omgeving, zijn wereld. In de geschiedenis heeft zich dat geregeld voorgedaan. Beschavingen zijn tezamen met hun taal ten onder gegaan zoals die van de Egyptenaren en de Romeinen ondanks hun duizendjarige rijken. Hun talen zijn dode talen geworden, hun culturen dode culturen.

De ondergang van culturen is nooit gestopt.  Zo zijn als gevolg van de kolonisering door de Europeanen veel volkeren in de rest van de wereld in de marge terecht gekomen. Ze zijn met verlies van hun taal en cultuur, hun greep op hun omgeving, hun gemeenschap en hun leven kwijtgeraakt. Hun cultuur is in verval geraakt.

Voorbeelden daarvan vinden we tot vandaag de dag overal in de wereld. De Noord Amerikaanse indianen die proberen te overleven met wat hen rest van hun cultuur of de aboriginals in Australië. De voor hen gereserveerde reservaten - een soort thuislanden- zijn een povere poging om de schade te beperken. Het tragische is echter dat daarmee hun cultuur niet meer hersteld kan worden. Wat rest is folklore of herdenking. Hun taal, wereldbeeld, religie en kennis van en over de hen omringende wereld waarmee ze in staat waren een menswaardig leven te leiden, zijn verdrongen door de cultuur van de nieuwe heersers.

(verschijnt elke vrijdag)